Với tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch. Tuy nhiên, tiềm năng này vẫn chưa được khai thác hiệu quả do hành lang pháp lý còn phân mảnh và thiếu nhất quán.
Theo các chuyên gia, Việt Nam sở hữu tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Trung và miền Nam, nơi có số giờ nắng trung bình hàng năm cao. Về điện gió, Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng lớn nhất Đông Nam Á với ước tính lên đến 513.360 MW, theo Ngân hàng Thế giới.
Thế nhưng, sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức đến từ hành lang pháp lý chưa phù hợp. Các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo hiện nay đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Điều này đã gây ra nhiều khó khăn cho nhà đầu tư, đặc biệt là về cơ chế đấu thầu, giá điện, và hợp đồng mua bán điện.
Một trong những rào cản quan trọng khác là hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo. Điều này không chỉ làm tăng rủi ro tài chính mà còn làm chậm tiến độ triển khai các dự án năng lượng tái tạo.
Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia đã sớm nhận ra tầm quan trọng của việc xây dựng một hành lang pháp lý hoàn thiện cho năng lượng tái tạo. Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho sự phát triển của ngành năng lượng sạch. Không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, luật năng lượng tái tạo còn thể hiện cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp về việc chuyển đổi sang năng lượng sạch.
Các chuyên gia tại Việt Nam cho rằng, để thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo, cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng.
Lawrence Lukusa, một chuyên gia năng lượng tái tạo, cho rằng Việt Nam cần có một cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, cũng như cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng để khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhận định rằng việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Đồng thời, bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng bày tỏ quan điểm rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết để giải quyết những bất cập và sự chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện nay.
Việt Nam hiện có nhiều tiềm năng để phát triển năng lượng tái tạo và với việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo, không chỉ giải quyết được bài toán chính sách mà còn thể hiện quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Để biết thêm thông tin về năng lượng tái tạo tại Việt Nam, vui lòng truy cập: https://www.worldbank.org .
