Công nghệ dự báo thời tiết hiện đại đang đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người dân Việt Nam đối mặt với những thách thức từ cơn bão số 3 (tên quốc tế là Wipha). Cơn bão này đang hướng thẳng về phía Vịnh Bắc Bộ với sức gió giật cấp 12 và dự báo lên đến cấp 14, dự kiến đổ bộ vào Việt Nam ngày 22/7/2025. Sự kết hợp giữa vệ tinh và trí tuệ nhân tạo (AI) đã hỗ trợ mạnh mẽ hệ thống cảnh báo sớm tại Việt Nam.
Vệ tinh đóng vai trò như ‘mắt thần’ không ngủ trên quỹ đạo, cung cấp một dòng dữ liệu khổng lồ, gần như thời gian thực, để theo dõi diễn biến của cơn bão. Các chòm vệ tinh như GOES của Mỹ, JPSS, Himawari-8/9 của Nhật Bản hoặc FY-4 của Trung Quốc thường được sử dụng để cung cấp những hình ảnh mây và thực hiện các phép đo quan trọng. Chúng có khả năng theo dõi liên tục, ‘nhìn xuyên’ qua mây và phân tích môi trường, cung cấp thông tin về ‘nhiên liệu’ mà cơn bão đang sử dụng để mạnh lên.
Trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò như ‘bộ não’ siêu việt vào cuộc để dự báo thiên tai. Các mô hình AI như Google GraphCast hay Microsoft Aurora không giải các phương trình vật lý phức tạp như cách truyền thống. Thay vào đó, chúng ‘học’ từ kho dữ liệu thời tiết khổng lồ trong quá khứ, nhận dạng các mẫu hình ẩn để đưa ra dự báo. Ưu điểm của AI là tốc độ và độ chính xác vượt trội, có thể đưa ra dự báo chỉ trong vài phút và dự báo chính xác điểm đổ bộ của bão.
Việt Nam đang đẩy mạnh ứng dụng AI để nâng cao hiệu quả dự báo thiên tai. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã triển khai AI trong dự báo cường độ bão và mưa lớn, đạt kết quả khả quan với độ chính xác vượt trội so với phương pháp truyền thống. Tuy nhiên, thách thức về hạ tầng tính toán, chi phí, và thiếu hụt nhân lực AI chuyên sâu vẫn cần được giải quyết để tối ưu hóa công nghệ này.
Sự kết hợp giữa vệ tinh và AI không thể ngăn bão, nhưng nó cho chúng ta vũ khí quý giá nhất là thời gian và thông tin chính xác. Với dự báo cơn bão số 3 sẽ gây ra một đợt mưa rất lớn, có nơi trên 600mm, và gió giật mạnh, việc người dân tuân thủ chặt chẽ các hướng dẫn từ cơ quan chức năng, dựa trên những cảnh báo được công nghệ tiên tiến hỗ trợ, là yếu tố sống còn để giảm thiểu thiệt hại về người và của.
