Nghĩa trang An Bằng tọa lạc tại xã Phú Vinh, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 35km về phía Đông, là một quần thể kiến trúc lăng mộ nguy nga và cổ kính trải rộng trên diện tích 40.000m². Với hàng nghìn ngôi mộ lớn nhỏ, nơi đây được xem như một “thành phố lăng mộ” xa hoa, nơi sở hữu những công trình kiến trúc độc đáo và lộng lẫy, không thua kém những ngôi nhà ở thông thường.
Những ngôi lăng mộ tại đây được xây dựng theo kiến trúc của cung điện, đền đài, pha trộn giữa vẻ đẹp cổ kính và hiện đại. Người thợ đã lấy cảm hứng từ kiến trúc lăng tẩm của các vua chúa triều Nguyễn, đặc biệt là lăng vua Khải Định, để sáng tạo ra những công trình độc đáo và tinh xảo. Mỗi lăng mộ đều được xây dựng với sự kết hợp giữa kiến trúc Đông – Tây, mang đậm tính độc đáo và cổ kính.
Một số lăng mộ được thiết kế như những cung điện thu nhỏ, với cổng tam quan, mái ngói lưu ly, câu đối, bia đá và các linh vật như lân, ly, quy, phụng. Những chi tiết này không chỉ thể hiện sự kính trọng đối với người đã khuất mà còn chứa đựng chiều sâu văn hóa và tinh thần của người Việt.
Một trong những điểm nổi bật của kiến trúc lăng tẩm tại đây là trụ biểu, một biểu tượng chứa đựng chiều sâu văn hóa. Với hình khối đồ sộ, hoa văn cầu kỳ và màu sắc rực rỡ, trụ biểu thường được đặt đối xứng hai bên cổng lăng. Không chỉ đánh dấu không gian thiêng liêng ngăn cách giữa cõi âm và cõi dương, trụ biểu còn thể hiện sự kính trọng đối với người đã khuất. Trên thân trụ thường được khắc câu đối bằng chữ Hán hoặc Quốc ngữ, ca ngợi đức hạnh và công lao của người đã mất.
Các lăng mộ tại đây được xây dựng bằng vật liệu cổ truyền như gạch, gỗ và đá. Qua bàn tay của những người thợ lành nghề, các mảnh gốm màu, thủy tinh được phối hợp độc đáo để tạo nên những họa tiết và hình dạng độc đáo. Một trong những chi tiết đặc biệt tại đây là việc sử dụng chén bát để tạo nên những mảnh vỡ khảm lên các lăng mộ. Người ta có thể chi vài chục triệu, thậm chí cả vài trăm triệu đồng để mua chén bát mới về và đập ra lấy mảnh vỡ để khảm lên các lăng mộ, tạo nên những hoa văn độc đáo.
Những con vật linh, biểu tượng hoa cỏ, vật báu và mẫu chữ điều là biểu hiện nội tâm, mang hàm ý kính quỷ thần, trọng quyền tước, ước nguyện hạnh phúc và phồn vinh. Đề tài trang trí ở khu lăng mộ này hầu hết mang tính chất biểu trưng, nhằm thể hiện sự cao quý trong nền nghệ thuật truyền thống. Sự kết hợp giữa kiến trúc, nghệ thuật và tâm sự của người thợ đã tạo nên một “thành phố lăng mộ” độc đáo và giàu tính trang trí.
Thông qua kiến trúc lăng mộ tại nghĩa trang An Bằng, chúng ta có thể thấy sự sáng tạo và tài năng của người thợ Việt Nam, cũng như sự kính trọng và biết ơn của con cháu đối với những người đã khuất. Đây không chỉ là một nơi an nghỉ mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, thể hiện tinh thần và giá trị văn hóa của người Việt.
Nghĩa trang An Bằng là một điểm đến值得 tham quan và tìm hiểu về văn hóa và kiến trúc lăng mộ truyền thống của người Việt.
