Ở các xã vùng cao của tỉnh Hòa Bình, một hoạt động đặc biệt đã được triển khai sau mỗi mùa gặt. Đó là những lớp học chữ dành cho người phụ nữ dân tộc thiểu số, với mục tiêu xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng. Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình đã phối hợp với các địa phương để tổ chức các lớp học này, giúp người phụ nữ có thể tự đọc, viết và tiếp cận thông tin một cách dễ dàng hơn.

Tính từ năm 2020 đến nay, đã có 6 lớp học chữ được mở, với 125 học viên, trong đó 100% là nữ và là người dân tộc thiểu số. Họ đến lớp không vì điểm số, không vì bằng cấp mà vì một điều giản dị: Biết đọc tên mình, biết viết đơn xin vay vốn, hiểu những dòng chữ in trên bao thuốc trừ sâu hay đơn khám bệnh. Đối với những người phụ nữ này, việc biết chữ không chỉ giúp họ tự chủ trong cuộc sống mà còn giúp họ có thể tiếp cận với những cơ hội mới.

Bà Hà Thị Nhung, người dân tộc Thái ở xã Bao La, là một trong những học viên của lớp học chữ này. Ở tuổi ngũ tuần, bà Nhung đã bắt đầu một hành trình mới – học chữ. Trước kia, mỗi lần đi trạm y tế hay nhận hỗ trợ, bà đều phải nhờ người khác điền giúp giấy tờ. Có khi, cán bộ bảo ký tên, bà chỉ biết cười trừ, đưa ngón tay ra lăn dấu. “Tôi xấu hổ lắm. Đến tên mình cũng không viết nổi”, bà Nhung chia sẻ. Nhưng với sự giúp đỡ của các giáo viên và sự nỗ lực của bản thân, bà Nhung đã có thể biết đọc, biết viết và tự chủ trong cuộc sống.

Đến nay, các xã khu vực Hòa Bình cũ đã đạt tỷ lệ nữ biết chữ là 99,81%, trong đó nữ dân tộc thiểu số và miền núi đạt 99,64% – vượt xa mục tiêu 93% được đặt ra trong Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030. Đây không chỉ là một thành tích trong lĩnh vực giáo dục mà còn là kết quả của quá trình kiên trì xóa mù chữ, giáo dục tiếp tục sau biết chữ và xây dựng mô hình học tập cộng đồng bền vững.

Tuy nhiên, biết chữ không đơn thuần là đích đến mà là điểm khởi đầu cho một hành trình dài hơi – hành trình trao quyền, xây dựng năng lực tự chủ cho người phụ nữ. “Khi người phụ nữ biết đọc, biết viết, họ có thể tiếp cận thông tin, hiểu quyền lợi, chủ động trong kinh tế gia đình và chăm sóc con cái. Quan trọng hơn, họ trở thành người truyền cảm hứng học tập trong bản làng, nơi mà việc cầm bút, đi học với phụ nữ từng là điều xa lạ, thậm chí bị cho là ‘không cần thiết'”, ông Trần Văn An – Trưởng Phòng Giáo dục thường xuyên, Sở Giáo dục và Đào tạo chia sẻ.

Dù kết quả đạt được rất đáng ghi nhận, nhưng thực tế ở các xã vùng cao vẫn đặt ra không ít thách thức. Ở một số địa bàn đặc biệt khó khăn, việc duy trì kết quả sau xóa mù chữ chưa thật sự ổn định. Nhiều phụ nữ lớn tuổi quanh năm bám nương, ít có điều kiện tiếp cận thông tin vẫn đang đối mặt nguy cơ tái mù. Nhưng với sự nỗ lực và quyết tâm của các cấp chính quyền và người dân, việc xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng sẽ tiếp tục được triển khai và đạt được những kết quả tốt hơn trong tương lai.

Từ năm 2025, Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình sẽ đưa các nội dung về giới, bình đẳng giới và sức khỏe sinh sản vào chương trình đào tạo giáo viên. Cùng với đó, các trung tâm học tập cộng đồng ở cơ sở cũng đang được mở rộng vai trò. Từ chỗ chỉ dạy chữ sang hướng dẫn kỹ năng sản xuất, sử dụng công nghệ số, khởi nghiệp tại chỗ… Đây là bước đi cho thấy chương trình xoá mù, nâng cao năng lực cộng đồng không chỉ truyền đạt con chữ, mà còn giúp thay đổi tư duy, cách nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số.

Qua những nỗ lực không ngừng nghỉ, tỉnh Hòa Bình đang phấn đấu để “học tập suốt đời” trở thành hiện thực ở cả những bản làng xa nhất. Và ở đó, mỗi người phụ nữ biết chữ, dù chỉ một câu, một dòng, cũng đang viết nên phần tương lai tươi sáng hơn của chính mình.

Nhiếp ảnh gia Vũ Ngọc Thiện vừa cho ra mắt bộ ảnh ‘Về đồi non, Tình đàn’ tại xã Hạnh Phúc, tỉnh Lào Cai, một tác phẩm ghi lại những khoảnh khắc bình yên và đẹp lung linh của vùng núi Tây Bắc. Xã Hạnh Phúc được thành lập trên cơ sở sáp nhập thị trấn Trạm Tấu, xã Xà Hồ, Hát Lừu và xã Bản Công, thuộc tỉnh Yên Bái trước đây. Với tên gọi mới, xã Hạnh Phúc đã trở thành điểm đến mới mẻ và thú vị cho du khách.

Vũ Ngọc Thiện, một nhiếp ảnh gia tự do đến từ Thái Bình, đã đến với xã Hạnh Phúc vào một ngày tháng 7. Anh chia sẻ rằng chuyến đi này bắt nguồn từ mong muốn chinh phục thác Háng Tề Chơ, một trong ‘tứ đại tử địa’ của Tây Bắc. Tuy nhiên, anh đã bị thu hút bởi tên gọi mới của xã và quyết định chụp bộ ảnh về địa danh này.

Bộ ảnh được thực hiện vào buổi sáng sớm, từ 6h30 đến 8h30, khi ánh sáng dịu nhẹ và tươi mới. Nhiếp ảnh gia cho biết rằng sáng sớm là thời điểm lý tưởng để chụp ảnh, giúp cho hình ảnh lung linh và đặc biệt hơn.

Qua bộ ảnh, Vũ Ngọc Thiện đã khắc họa được vẻ đẹp của vùng núi Tây Bắc, với những đường cong của ruộng bậc thang, nụ cười tươi vui của các em bé… Tất cả những khoảnh khắc này xuất hiện một cách tự nhiên, không có yếu tố setup. Anh cũng muốn lấy thời điểm này để diễn tả sự thay đổi mới mẻ của xã Hạnh Phúc, khi tên gọi mới được thay đổi và tương lai mới đang chờ đón. Những ánh sáng bắt đầu một ngày mới cũng như bắt đầu một tương lai mới đang chờ đón.

Vũ Ngọc Thiện đã có nhiều lần đến tỉnh Lào Cai, và đây là lần thứ ba anh đến với xã Hạnh Phúc. Anh cho biết rằng đường sá đi lại thuận tiện hơn trước đây, giúp cho việc di chuyển đến các địa điểm chụp không gặp nhiều khó khăn. Điều này cho phép anh tập trung vào việc sáng tạo và ghi lại những khoảnh khắc độc đáo.

Với đam mê chụp ảnh phong cảnh và du lịch, Vũ Ngọc Thiện đã xin nghỉ việc tại ngân hàng để theo đuổi đam mê của mình. Anh hy vọng có thể đi nhiều nơi hơn, chụp lại cảnh sắc thiên nhiên cũng như văn hóa, con người Việt Nam. Việc theo đuổi đam mê của anh không chỉ là về việc ghi lại hình ảnh mà còn là về việc khám phá và tìm hiểu về các địa phương, văn hóa và con người.

Quá trình thực hiện bộ ảnh ‘Về đồi non, Tình đàn’ không chỉ là một chuyến đi chụp ảnh thông thường mà còn là một cơ hội để Vũ Ngọc Thiện kết nối với cộng đồng và văn hóa địa phương. Bộ ảnh này là một phần của nỗ lực nhằm quảng bá vẻ đẹp và tiềm năng du lịch của xã Hạnh Phúc, tỉnh Lào Cai, cũng như khơi gợi sự quan tâm của công chúng đối với các giá trị văn hóa và thiên nhiên độc đáo của vùng Tây Bắc.

Thông qua lăng kính của nhiếp ảnh gia, người xem có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của vùng núi Tây Bắc và cảm nhận được không khí trong lành, bình yên của vùng đất này.Sự nghiệp nhiếp ảnh của Vũ Ngọc Thiện đã cho anh cơ hội khám phá nhiều địa phương ở Việt Nam và nước ngoài.

Tỉnh Sơn La, một vùng cao hiểm trở của Việt Nam, đang phải đối mặt với thách thức lớn trong việc đưa trẻ em đi tiêm chủng đầy đủ. Điều này không chỉ liên quan đến khoảng cách địa lý mà còn gắn liền với những e ngại và hiểu lầm đã tồn tại từ lâu. Trước bối cảnh đó, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ đã được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025, do CDC Sơn La phối hợp cùng PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương thực hiện. Dự án này đã mở ra một hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn.

Dự án đã trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội, tạo nên những thay đổi đáng kinh ngạc từ chính những con người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, đa số là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ vẫn chưa đưa con đi tiêm đầy đủ vì thiếu thông tin. Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã rất nhạy bén khi nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó thu hút các chị em đang bận rộn việc nương rẫy, con nhỏ.

Từ đó, chị Lèo Thị Đẹm đã mạnh dạn thay đổi, lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ. Chị không chỉ nói về lợi ích vắc xin mà còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế như uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương. Để tăng sức hút, chị phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp, phát thuốc tẩy giun.

Kết quả, chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông, chị đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm, 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã. Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024.

Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tham gia rất tích cực đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên, cho thấy đây thực sự là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ.

Còn tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn (cũ), trước thời điểm sáp nhập với xã Chiềng Nơi thành xã Phiêng Cằm (mới) hiện nay, đây là nơi cư trú của khoảng 1.506 hộ, trên 8.000 nhân khẩu thuộc 5 thành phần dân tộc (Mông, Khơ Mú, Thái, Dao, Kinh). Nằm cách Trung tâm Y tế khu vực gần 86km, bản Phiêng Phụ là nơi sinh sống của 11 hộ đồng bào người Thái và hơn 100 hộ người Mông. Người dân nơi đây phần lớn không thạo tiếng phổ thông, khiến việc tiếp cận thông tin y tế gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ luôn ở mức thấp dưới 50%.

Đây là điều trăn trở nhiều năm của ông Vàng A Nếnh – Trưởng bản Phiêng Phụ. Trước đây, ông nghĩ tiêm chủng là trách nhiệm của cán bộ y tế. Nhưng sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông nhận ra vai trò quan trọng của mình trong cộng đồng.

Ban đầu, ông phối hợp cùng nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, nhưng những hộ gia đình còn e ngại nhất lại không tham gia. Ông chuyển hướng sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông (do dự án cung cấp), rồi tự mình đến từng nhà để lắng nghe, giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin. Có nhà ông phải đến ba lần mới thuyết phục được. Nhờ kiên trì, cả 8 hộ ban đầu do dự đã đồng ý tiêm đầy đủ cho con.

Hiện vẫn còn 15–16 hộ trong bản cần nhắc nhiều lần mới đưa con đi tiêm. Ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để lồng ghép tiêm chủng vào sinh hoạt cộng đồng, giúp duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản. Đồng thời, ông cũng sẵn sàng đến từng nhà vận động nếu cần – quyết tâm không để trẻ nào không được tiếp cận với tiêm chủng.

Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ không phải là những câu chuyện đơn lẻ, mà là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ, trong đó Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối, hỗ trợ kỹ thuật, ‘cầm tay chỉ việc’ để các lực lượng xã hội tự tin truyền thông đúng và hiệu quả.

Trưởng bản, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên là những ‘cánh tay nối dài’ không thể thiếu. Họ có uy tín và sự thấu hiểu địa phương, giúp thông điệp y tế trở nên gần gũi và thuyết phục hơn.

Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’. Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội.

Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La chính là tài liệu tham khảo sống động cho các địa phương, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng.

Đoàn viên, thanh niên các xã vùng núi thành phố Đà Nẵng đã triển khai một hoạt động thiết thực, hỗ trợ đồng bào Cơ Tu thực hiện các thủ tục hành chính trên nền tảng số. Thông qua hoạt động này, các bạn trẻ không chỉ phát huy tinh thần xung kích của tuổi trẻ mà còn đóng vai trò quan trọng như một “cầu nối công nghệ”, giúp người dân vùng cao tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ công trực tuyến.

Đây là một phần trong nỗ lực nhằm thu hẹp khoảng cách số giữa vùng sâu, vùng xa với trung tâm, đồng thời hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ công nghệ. Sự tham gia tích cực của lực lượng đoàn viên, thanh niên ở các huyện miền núi đã cho thấy vai trò quan trọng của thế hệ trẻ trong việc hỗ trợ và hướng dẫn người dân sử dụng các nền tảng số để thực hiện các thủ tục hành chính, từ đó góp phần hiện đại hóa các dịch vụ công và thúc đẩy sự phát triển của công nghệ tại khu vực nông thôn.

Hoạt động này không chỉ giúp người dân vùng cao tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ công trực tuyến mà còn giúp giảm thiểu các thủ tục phức tạp và tiết kiệm thời gian, chi phí. Đồng thời, thông qua hoạt động này, các đoàn viên, thanh niên cũng đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc sử dụng các nền tảng số trong việc thực hiện các thủ tục hành chính.

Trong bối cảnh hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thực hiện các thủ tục hành chính đang trở nên phổ biến. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, chưa quen với việc sử dụng các nền tảng số. Do đó, sự hỗ trợ của các đoàn viên, thanh niên là rất cần thiết trong việc giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến.

Trước những nỗ lực và đóng góp của các đoàn viên, thanh niên trong việc hỗ trợ người dân vùng cao tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến, chúng ta hy vọng rằng khoảng cách số giữa vùng sâu, vùng xa với trung tâm sẽ được thu hẹp hơn. Từ đó, người dân vùng cao sẽ có thể tiếp cận dễ dàng hơn với các dịch vụ công nghệ và các thủ tục hành chính sẽ trở nên đơn giản hơn.

Nguyễn Xuân Dũng, một cái tên đã trở nên quen thuộc với người dân tỉnh Quảng Trị, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn. Sinh năm 1996, trú tại phường Nam Đông Hà, tỉnh Quảng Trị, anh đã thể hiện lòng nhân ái và sự tận tâm trong việc giúp đỡ những người cần giúp đỡ. Mặc dù cuộc sống còn nhiều thách thức, anh chưa bao giờ để nỗi lo cơm áo ảnh hưởng đến tâm thiện của mình.

Trong nhiều năm qua, anh Dũng và nhân viên của mình đã thực hiện hàng nghìn ca cắt tóc miễn phí cho bệnh nhân nghèo, trẻ khuyết tật và đồng bào vùng cao trên địa bàn tỉnh. Anh được xem là ‘biên chế cứng’ của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị, nơi anh đã dành thời gian để cắt tóc miễn phí cho bệnh nhân và người thân của họ trong 3 năm qua. Với chiếc kéo cắt tóc và trái tim thiện nguyện, anh đã mang niềm vui đến cho những người khó khăn.

Anh Dũng cho biết, việc cắt tóc miễn phí cho bệnh nhân và người nhà vốn được anh ấp ủ từ lâu, khi anh hiểu sự khó khăn và nỗi niềm đè nặng trong lòng bệnh nhân cũng như người thân. Không chỉ ở bệnh viện, anh Dũng còn duy trì hoạt động cắt tóc miễn phí cho học sinh tại Trường Trẻ em khuyết tật tỉnh trong 2 năm. Hiện tại, hoạt động này vẫn đang được anh và nhân viên trong tiệm duy trì đều đặn.

Anh cũng tiết lộ rằng, bản thân không biết bao giờ mới giàu có, nhưng con tim không cho phép mình chờ đợi đến lúc thuận lợi mới giúp đời, giúp người. Từ nhỏ, anh đã phải mưu sinh bằng đủ nghề, như thợ sơn, phụ xe, bốc vác… và sau đó học nghề cắt tóc. Sau 3 năm tích lũy, anh mạnh dạn vay thím 50 triệu đồng để mở tiệm tóc. Anh cũng muốn được giúp đỡ mọi người và nối tiếp bước chân thiện nguyện của thầy mình.

Hàng năm, anh còn cùng nhân viên đóng góp kinh phí để tặng quà và cắt tóc miễn phí cho người già, trẻ em ở vùng sâu, vùng xa. Anh Dũng khẳng định, việc cắt tóc thiện nguyện đã trở thành thói quen của mình và các nhân viên trong tiệm. Ngoài nụ cười của những người yếu thế, điều khiến mình ấm lòng nhất là bản thân cảm nhận được niềm hạnh phúc, khát khao cống hiến của các nhân viên, học trò mỗi khi tham gia cắt tóc thiện nguyện.