Đức đang phải đối mặt với một thách thức lớn khi tỷ lệ sinh giảm mạnh, trung bình một phụ nữ chỉ có 1,35 con, thấp nhất trong lịch sử. Sự sụt giảm này đã gây ra nhiều quan ngại và tranh luận về quyền tự quyết của phụ nữ cũng như tác động đến nền kinh tế và phúc lợi xã hội.

Nhiều phụ nữ như Julia Brandner, 28 tuổi, đã quyết định triệt sản và lên tiếng chỉ trích áp lực mà xã hội đặt lên vai phụ nữ khi làm mẹ. Họ cho rằng việc sinh con thường đi kèm với gánh nặng một mình và nguy cơ nghèo đói. “Chúng tôi không muốn bị bắt buộc phải làm mẹ nếu không sẵn sàng”, một số phụ nữ bày tỏ.

Tình trạng này không chỉ diễn ra ở Đức mà còn là một hiện tượng toàn cầu, đặc biệt là ở các quốc gia như Hàn Quốc. Ngược lại, một số khu vực như vùng Sahel ở châu Phi vẫn duy trì tỷ lệ sinh cao. Các chuyên gia cho rằng sự khác biệt này có thể xuất phát từ các điều kiện kinh tế, xã hội và văn hóa khác nhau.

Các chuyên gia như nhà xã hội học Michaela Kreyenfeld cho rằng các cuộc khủng hoảng toàn cầu như đại dịch, biến đổi khí hậu và lạm phát đã ảnh hưởng đến quyết định không sinh con của nhiều người. “Điều này không chỉ là sự ích kỷ mà còn là một hình thức tự quyết trước những bất ổn của cuộc sống hiện đại”, bà nói.

Bên cạnh đó, cũng có những nỗ lực nhằm khuyến khích tỷ lệ sinh, ví dụ như Elon Musk và một số nhóm ủng hộ sinh đẻ ở Mỹ. Một số quốc gia như Nga cũng áp dụng các chính sách nhằm khuyến khích sinh nở, mặc dù điều này thường đi kèm với những lo ngại về phúc lợi của bà mẹ và trẻ em.

Một bài học từ quá khứ là trường hợp của Romania vào những năm 70. Khi áp dụng các biện pháp cực đoan để tăng tỷ lệ sinh, họ đã chứng kiến sự gia tăng đột ngột về số ca sinh nhưng cũng dẫn đến những hậu quả xã hội nghiêm trọng. Việc này đã gây ra những ảnh hưởng lâu dài đến phúc lợi của trẻ em và phụ nữ.

Chuyên gia Martin Bujard nói về ‘khoảng cách sinh sản’ – sự chênh lệch giữa số con mong muốn và số con thực tế mà phụ nữ có. Nhiều phụ nữ muốn có hai con nhưng vì lý do kinh tế, xã hội hoặc cá nhân, họ có thể chỉ có một hoặc không có con.

Để giải quyết vấn đề này, Đức đã cải thiện các chính sách gia đình như hỗ trợ tài chính và mở rộng hệ thống trường mẫu giáo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức như thiếu giáo viên, dịch vụ không đầy đủ và khó khăn trong việc cân bằng giữa công việc và cuộc sống.

Nếu tỷ lệ sinh tiếp tục giảm, hệ thống lương hưu và an sinh xã hội sẽ chịu hậu quả. Tình trạng thiếu hụt lao động có trình độ có thể trầm trọng hơn và sẽ khó có thể giải quyết chỉ bằng biện pháp nhập cư. Do đó, việc tìm ra giải pháp phù hợp để giải quyết vấn đề tỷ lệ sinh giảm đang trở thành một thách thức lớn đối với Đức và nhiều quốc gia khác.

Giới chuyên gia và các nhà hoạch định chính sách đang nỗ lực nghiên cứu và áp dụng các giải pháp nhằm khuyến khích tỷ lệ sinh mà vẫn đảm bảo phúc lợi của phụ nữ và trẻ em. Ví dụ, chính sách nhập cư mới của Đức có thể giúp giảm bớt tình trạng thiếu hụt lao động.

Tuy nhiên, giải pháp lâu dài vẫn cần tập trung vào việc cải thiện điều kiện sống và làm việc, cũng như hỗ trợ phụ nữ trong việc cân bằng giữa công việc và gia đình. “Phụ nữ cần có sự tự do lựa chọn và hỗ trợ cần thiết để đưa ra quyết định đúng đắn về việc sinh con”, một chuyên gia nói.

Phụ nữ Đức đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng liên quan đến tỷ lệ sinh giảm đáng báo động. Theo thống kê, trung bình phụ nữ Đức chỉ sinh 1,35 con, đánh dấu mức giảm kỷ lục. Điều này đã đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về hệ thống phúc lợi xã hội và quyền tự quyết của phụ nữ trong bối cảnh hiện nay.

Julia Brandner, một phụ nữ 28 tuổi, đã quyết định triệt sản và nhận thấy sự căng thẳng từ cuộc tranh luận xung quanh vấn đề này. Cô cho rằng sự chuyển dịch sang cánh hữu, hướng tới các giá trị truyền thống hơn, đã làm tăng áp lực lên phụ nữ. Brandner không đồng tình với quan điểm cho rằng phụ nữ cần phải sinh con để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động lành nghề.

Đảng AfD, một phần cực hữu tại Đức, đã đề cập đến vấn đề tỷ lệ sinh giảm và kêu gọi phụ nữ sinh thêm con như một biện pháp giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động lành nghề thay vì nhập cư. Tuy nhiên, Brandner và nhiều chuyên gia khác cho rằng vấn đề thực sự nằm ở chỗ phụ nữ phải đối mặt với gánh nặng nuôi dạy con cái một mình và không có sự hỗ trợ đầy đủ từ phía các ông bố cũng như từ chính phủ.

Tỷ lệ sinh đang giảm trên toàn thế giới, không chỉ ở Đức. Các chuyên gia cho rằng khủng hoảng kinh tế, bất an và thái độ đối với vấn đề sinh sản là những yếu tố chính dẫn đến tình trạng này. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến quyết định sinh con của phụ nữ mà còn liên quan đến điều kiện sống và cơ hội phát triển của họ.

Michaela Kreyenfeld, nhà xã hội học và đồng tác giả báo cáo của chính phủ Đức về gia đình, cho rằng mối liên hệ giữa khủng hoảng kinh tế và thái độ đối với vấn đề sinh sản là rất chặt chẽ. Bà cũng chỉ trích những người ủng hộ sinh đẻ ép buộc phụ nữ sinh con, cho rằng điều này không chỉ không hiệu quả mà còn có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực về mặt xã hội và nhân quyền.

Martin Bujard, chuyên gia hàng đầu về tỷ lệ sinh ở Đức, cho rằng cuộc tranh luận về những phụ nữ tự nguyện không sinh con đã bỏ lỡ trọng tâm của vấn đề. Ông cho rằng vấn đề thực sự nằm ở chỗ nhiều phụ nữ không thể hiện thực hóa mong muốn có con của mình do thiếu điều kiện hỗ trợ như cơ sở chăm sóc trẻ em, chính sách hỗ trợ tài chính và môi trường làm việc linh hoạt.

Ông cũng đề xuất rằng Đức cần cải thiện điều kiện để hỗ trợ phụ nữ và gia đình, chẳng hạn như mở rộng trường mẫu giáo và trường học cả ngày, cũng như hỗ trợ tài chính cho phụ huynh. Nếu không, tình trạng thiếu hụt lao động có trình độ sẽ trầm trọng hơn và an sinh xã hội sẽ phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng hơn về lâu dài.

Trước những thách thức này, việc tìm kiếm giải pháp cân bằng giữa khuyến khích sinh sản và đảm bảo quyền tự quyết của phụ nữ, cùng với việc cải thiện điều kiện sống và hỗ trợ xã hội, là điều cần thiết để đối phó với tình trạng tỷ lệ sinh giảm ở Đức cũng như trên toàn thế giới. DW

Xu hướng giảm sinh của Việt Nam đang trở thành một vấn đề đáng quan ngại khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) trong năm 2024 chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất từng ghi nhận. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến nhiều người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang lặng lẽ hình thành.

Đây là một tín hiệu đáng lo ngại khi Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và đối mặt với nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Từ nhiều quốc gia, kinh nghiệm đã chỉ ra rằng mức sinh giảm sâu thường rất khó phục hồi. Một yếu tố thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng phi mã. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, giá nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ.

Không ít người trẻ hiện nay đã từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do để tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo khảo sát, có đến 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó mối lo lớn nhất là về nhà ở. Hệ lụy của tình trạng giảm sinh là suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh.

Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số. Vì vậy, chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai.

Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ có thể an cư, lạc nghiệp và sinh con. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và tham gia của tất cả các cấp, các ngành cũng như sự hỗ trợ và chính sách phù hợp để giúp người trẻ hiện thực hóa giấc mơ về một mái nhà và một gia đình nhỏ.

Việc tìm kiếm giải pháp cho vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của kinh tế và xã hội. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần có những chính sách hỗ trợ đắc lực, như tăng nguồn cung nhà ở giá rẻ, hỗ trợ tài chính cho người mua nhà, đặc biệt là người trẻ.

Tương tự, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng không chỉ cần có nhà ở giá hợp lý, mà môi trường sống và điều kiện kinh tế cũng cần được cải thiện. Điều này giúp tăng cơ hội việc làm và nâng cao thu nhập, từ đó giúp người trẻ có thể lập kế hoạch tài chính tốt hơn cho tương lai, bao gồm cả việc xây dựng một gia đình nhỏ.

Chỉ khi các vấn đề này được giải quyết một cách căn bản, Việt Nam mới có thể kỳ vọng vào sự phục hồi của tỷ suất sinh và từ đó xây dựng một xã hội trẻ trung, năng động và bền vững trong tương lai.