Chiều ngày 1/8, tại Hà Nội, Ủy ban Nhân dân (UBND) xã Vân Đình đã phát động phong trào ‘Bình dân học vụ số’ với mục tiêu đưa công nghệ số đến gần hơn với người dân. Đây là một bước chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy phục vụ, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo. Phong trào này cũng nhằm triển khai Chỉ thị số 11/CT-UBND ngày 24/7/2025 của UBND thành phố Hà Nội về thực hiện ‘Chiến dịch 45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số tại các xã, phường trong giai đoạn đầu vận hành chính quyền địa phương hai cấp’.

Tại hội nghị, Tiến sĩ Nguyễn Nhật Quang, Viện trưởng Viện Khoa học và Công nghệ – VINASA, Thành viên Hội đồng Tư vấn quốc gia, Hội đồng Tư vấn Thành ủy, Ban Chỉ đạo Chuyển đổi số thành phố trình bày những nội dung trọng tâm, cốt lõi của Chỉ thị số 11/CT-UBND. Tiến sĩ Nguyễn Nhật Quang nhấn mạnh tầm quan trọng của cấp xã trong công cuộc chuyển đổi số. Ông cho rằng, xã là ‘tuyến đầu’ trong việc cung cấp dịch vụ công, là nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân. Do đó, việc xây dựng cơ sở dữ liệu dân cư ‘đúng – đủ – sạch – sống’ là nền tảng cốt lõi để các hoạt động số hóa phát huy hiệu quả.

Mô hình ‘Bình dân học vụ số’ mà ông giới thiệu đã nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ. Đây là một phương pháp tiếp cận sáng tạo, lấy con người làm trung tâm, dữ liệu làm nền tảng. Thay vì triển khai đại trà một cách máy móc, mô hình này tập trung vào việc đào tạo các ‘hạt nhân’ nòng cốt tại địa phương, từ đó lan tỏa kiến thức và kỹ năng số hóa đến toàn thể cộng đồng.

Bên cạnh đó, hội nghị cũng được lắng nghe những chia sẻ đầy thiết thực từ ông Nguyễn Văn Khánh, một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Ông đã trình bày những mô hình và cách làm hiệu quả trong việc ứng dụng công nghệ số vào đời sống, đặc biệt là việc tích hợp các nền tảng số để phục vụ nhu cầu của người dân. Sự có mặt của các chuyên gia đã giúp các đại biểu, cán bộ cơ sở giải đáp được nhiều vướng mắc, đồng thời gợi mở những hướng đi mới, sáng tạo trong việc triển khai chuyển đổi số.

Chủ tịch UBND xã Vân Đình Nguyễn Ngọc Điệp cho biết, việc triển khai Chỉ thị số 11 và phong trào ‘Bình dân học vụ số’ là nhiệm vụ trọng tâm, không chỉ mang tính phong trào, mà là yêu cầu tất yếu trong xây dựng chính quyền hiện đại, nâng cao hiệu quả phục vụ Nhân dân.

Trong bối cảnh đó, vai trò của đoàn viên, thanh niên được Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Bùi Thị Thu Hiền đặc biệt nhấn mạnh. Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Bùi Thị Thu Hiền chỉ đạo 100% các chi bộ phải tổ chức sinh hoạt chuyên đề về chuyển đổi số, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các trung tâm công nghệ và trường đại học để huy động đội ngũ sinh viên tình nguyện. Họ sẽ là những ‘hạt nhân’ trẻ trung, nhiệt huyết, trực tiếp ‘cầm tay chỉ việc’ hướng dẫn người dân sử dụng các ứng dụng số, thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến.

Hưởng ứng lời kêu gọi đó, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã, Bí thư Đoàn Thanh niên xã Vân Đình Doãn Hồng Việt cho rằng, phong trào sẽ thổi một luồng gió mới, khơi dậy tinh thần xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ. Với sức trẻ và sự nhiệt huyết, thanh niên sẽ là cầu nối đưa công nghệ số đến với từng hộ gia đình, giúp người dân thấy được những lợi ích thiết thực của việc chuyển đổi số.

‘Hưởng ứng phát động của UBND xã trong phong trào ‘Bình dân học vụ số’ và ‘Chiến dịch 45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số’, Đoàn Thanh niên xã luôn sẵn sàng thực hiện mọi nhiệm vụ. Đặc biệt, Đoàn xã chuẩn bị sẵn nhân lực sẵn sàng ‘đi từng ngõ, gõ từng nhà’ hỗ trợ người dân chuyển đổi số’, anh Việt chia sẻ.

Anh Việt cho biết thêm, trước đó, ngay từ ngày đầu vận hành chính quyền địa phương hai cấp, Đoàn xã Vân Đình đã thành lập đội hình thanh niên tình nguyện hỗ trợ người dân tại Điểm phục vụ hành chính công cũng như chuyển đổi số cộng đồng.

Với mục tiêu rõ ràng, chiến dịch này sẽ là bước đệm quan trọng trong giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận, sử dụng các dịch vụ công một cách thuận lợi nhất.

Sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều cán bộ tỉnh, huyện (cũ) đã chuyển về các xã, phường mới nhận nhiệm vụ. Sự thay đổi này không chỉ mang lại môi trường làm việc mới mà còn tạo ra ‘luồng gió mới’ cho cơ sở với tinh thần sẵn sàng phục vụ nhân dân.

Ông Đỗ Văn Sơn, nguyên Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tuần Giáo cũ, nay đảm nhiệm vị trí Chủ tịch UBND xã Chiềng Sinh. Xã Chiềng Sinh được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 xã, trong đó 3 xã đặc biệt khó khăn. Ông Sơn đã xác định trước khi về địa bàn rằng điều kiện hạ tầng, đời sống nhân dân và khả năng tiếp cận dịch vụ công còn hạn chế là nỗi trăn trở.

Ngay trong những ngày đầu nhận nhiệm vụ, ông Sơn đã chủ trì các cuộc họp để nghe cán bộ, công chức xã, thôn, bản chia sẻ tâm tư, nguyện vọng. Trên cơ sở đó, ông thẳng thắn bày tỏ quan điểm, ‘hiến kế’ cho lãnh đạo địa phương trong quá trình chỉ đạo, điều hành cho phù hợp với thực tế. Trong hơn 10 ngày qua, ông Sơn cùng tập thể lãnh đạo xã đã liên tiếp tổ chức các đoàn công tác về cơ sở, vừa để nắm địa bàn, mặt khác kịp thời ghi nhận, tháo gỡ các vấn đề ‘nóng’.

Ông Sơn chia sẻ rằng việc hiểu cơ sở, hiểu dân là điều kiện tiên quyết để đưa ra các quyết sách phù hợp và tạo dựng lòng tin với nhân dân. Ông hiểu rằng, để phục vụ nhân dân tốt hơn, cần phải có cán bộ tốt, có trình độ chuyên môn sâu, có kỹ năng ứng dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật.

Ông Hà Quốc Thịnh, nguyên Chủ tịch UBND huyện Mường Chà (cũ), nay là Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Mường Pồn, cũng xác định tinh thần phục vụ nhân dân. Ông đã chỉ đạo thành lập các tổ công tác xuống các bản để nắm tình hình, lắng nghe người dân và rà soát lại các điểm ‘nghẽn’ phát triển.

Mới đây, Bí thư Đảng ủy Hà Quốc Thịnh cùng đoàn cán bộ xã khảo sát thực tế tại bản Cò Chạy 2. Đoàn cán bộ xã đã vượt suối, lưng áo đẫm mồ hôi về bản, để lại nhiều ấn tượng với đông đảo đảng viên và nhân dân địa phương.

Tinh thần bắt nhịp mô hình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp theo hướng ‘gần dân, sát việc’ đang lan tỏa khắp các địa phương trong tỉnh. Bí thư đảng ủy, chủ tịch UBND, cán bộ xã, phường từng bước bám sát cơ sở. Việc điều động cán bộ cấp trên về xã, phường không chỉ là bước sắp xếp lại tổ chức, mà là chuyển biến về tư duy lãnh đạo, từ chỉ đạo hành chính sang phục vụ.

Theo các chuyên gia, việc điều động cán bộ cấp trên về cấp xã có trình độ chuyên môn sâu, có kỹ năng ứng dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật, sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cấp xã. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ công chức cấp xã hiện tại cũng phải tự hoàn thiện rất nhiều để đáp ứng đòi hỏi rất cao của cấp xã mới.

Muốn phục vụ nhân dân tốt hơn, cần phải có cán bộ tốt. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, gắn với tổ chức bộ máy, cán bộ mới, gần dân, sát dân, phục vụ dân tốt hơn là chủ trương đúng đắn và hết sức cần thiết.

Để hiện thực hóa kỳ vọng của người dân về hành chính công vụ, đòi hỏi từng cán bộ, công chức xã phường phải tự thay đổi tư duy, tác phong và lối làm việc. Việc này không chỉ đòi hỏi sự thay đổi ở cấp độ cá nhân mà còn cần có sự chuyển biến toàn diện trong cả hệ thống hành chính.

Gần đây, một bài viết về việc cán bộ Trung tâm hành chính công phường Thủ Đức thực hiện lời ‘cho phép, xin lỗi, cảm ơn’ đã thu hút sự quan tâm của nhiều bạn đọc. Họ bày tỏ kỳ vọng về nền hành chính công vụ ngày càng công khai, minh bạch, văn minh và chuyên nghiệp. Điều này cho thấy người dân đang mong đợi một sự thay đổi tích cực trong cách phục vụ của cán bộ công chức.

Tiến sĩ Phạm Đi, Học viện Chính trị khu vực III, cho rằng để kỳ vọng về hành chính công vụ sớm trở thành hiện thực, đòi hỏi từng cán bộ, công chức xã phường phải tự thay đổi tư duy, tác phong và lối làm việc. Trước đây, một số nơi vẫn tồn tại tâm lý người dân phải xin, trình, gặp mặt, thậm chí nhờ vả để được giải quyết công việc. Điều này đã gây ra nhiều bất tiện và ảnh hưởng đến niềm tin của người dân.

Một số cán bộ xem việc ngồi đủ giờ là hoàn thành nhiệm vụ, chưa coi sự hài lòng của người dân là thước đo thành công. Cơ chế mới đã đặt ra những nguyên tắc khác, trong đó nổi bật là hành chính phải phục vụ thay vì phải xin, kết quả công việc được đo bằng hiệu quả và sự hài lòng chứ không chỉ bằng quy trình đã hoàn tất. Cán bộ phải làm hết việc chứ không chỉ hết giờ, phải tận tâm tiếp dân và không được lơ là, bỏ bê công vụ vì những thói quen như nhậu nhẹt hay tụ tập vô nghĩa trong giờ làm việc.

Mới đây, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh yêu cầu rất rõ ràng: ‘Cán bộ cơ sở phải đi làm đúng giờ, không được nhậu nhẹt, bỏ bê công việc’. Điều này cho thấy sự quan tâm của lãnh đạo đối với việc nâng cao chất lượng công vụ và kỷ luật công chức.

Trong một nền hành chính hiện đại, kỷ luật công vụ và thái độ tận tụy là những điều kiện tiên quyết để phục vụ người dân hiệu quả và minh bạch. Khi địa giới hành chính thay đổi, quy mô xã phường mở rộng, dân cư đông hơn, nhu cầu phục vụ sẽ ngày càng đa dạng và phức tạp.

Một trong những chuyển biến quan trọng nhất của mô hình mới là chuyển sang thực tiễn đời sống, sang ứng dụng công nghệ thông tin và số hóa, từ hành chính sang đồng hành và hỗ trợ người dân, doanh nghiệp để phát triển. Những yêu cầu rất cụ thể đã được đặt ra: cán bộ xã phường phải làm việc đủ tám tiếng mỗi ngày, không tự ý rời nhiệm sở, càng không được lấy lý do giao lưu, tiếp khách để nhậu nhẹt trong giờ hành chính.

Đây không chỉ là lời nhắc nhở, căn dặn bình thường, mà là động thái cứng rắn nhằm chấn chỉnh kỷ luật, khắc phục tình trạng sáng cắp ô đi, tối cắp về; sáng kính thưa, trưa kính gửi, chiều kính mời… vẫn tồn tại chỗ này chỗ kia. Bởi mỗi lần bê trễ hay thiếu trách nhiệm, hậu quả không chỉ là hồ sơ chậm giải quyết mà là niềm tin của người dân.

Để đáp ứng các yêu cầu mới, đội ngũ cán bộ cơ sở phải hội đủ những phẩm chất và năng lực mới: tận tâm với dân, coi sự hài lòng là sứ mệnh; làm việc chuyên nghiệp, kỷ luật… Nắm vững pháp luật, công nghệ và nghiệp vụ hiện đại; chủ động đề xuất giải pháp thay vì chỉ chờ chỉ thị; gần dân, sát thực tiễn, giải quyết nhanh chóng và minh bạch mọi yêu cầu chính đáng của người dân và doanh nghiệp.

Đây không chỉ là thước đo về năng lực chuyên môn, mà còn là chuẩn mực về nhân cách công bộc thời đại mới. Người dân không còn phải xin xỏ, mà được phục vụ tận tâm như một quyền hiển nhiên. Nhiều cán bộ sẽ phải học lại kỹ năng, rèn lại kỷ luật và thay đổi những thói quen cũ để thích nghi với cách làm việc mới.

Đó là con đường duy nhất để nền hành chính trở thành hành chính phục vụ, hiện đại, hiệu quả; để chính quyền gần dân hơn, liêm chính hơn. Đó cũng là lời nhắc nhở cải cách hành chính không chỉ là những văn bản, khẩu hiệu hay cuộc họp, mà phải được đo bằng sự đổi thay thực chất trong thái độ và hành vi của mỗi cán bộ.

Khi người dân cảm nhận được sự tận tụy, minh bạch và kỷ luật từ chính những công bộc gần gũi nhất, niềm tin xã hội sẽ được củng cố, tinh thần đoàn kết và đồng thuận sẽ lan tỏa. Một nền hành chính phục vụ đúng nghĩa chỉ hình thành khi trách nhiệm trở thành bổn phận tự giác, và sự hài lòng của dân trở thành mục tiêu cao nhất.

Từ ngày 15-8, ngoài tiền lương, hai nhóm cán bộ, công chức làm công tác chuyên trách sẽ được nhận hỗ trợ thêm 5 triệu đồng/tháng. Đây là một trong những chính sách nhằm khuyến khích và hỗ trợ cán bộ, công chức trong việc thực hiện nhiệm vụ và cải thiện chất lượng công vụ.

Việc vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiệu quả đòi hỏi sự thay đổi về tư duy và nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ. Trước đây, cán bộ cấp cơ sở thường đóng vai trò “người thi hành luật”, tập trung vào kiểm soát, giải quyết giấy tờ và quản lý nhân khẩu. Tuy nhiên, trong mô hình “chính quyền hành động”, đội ngũ cán bộ phải chuyển đổi từ tư duy hành chính sang tư duy phục vụ, từ “làm đúng quy trình” sang “làm đến nơi đến chốn”, giải quyết thấu đáo và làm cho dân tin, đồng thuận, ủng hộ.

Sau khi thực hiện phân cấp, phân quyền, số lượng giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính ở cấp xã tăng lên đột biến. Tại Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Sa Huỳnh, việc hướng dẫn và xử lý hồ sơ diễn ra khá thông suốt, được Nhân dân đồng tình, đánh giá cao. Ông Nguyễn Văn Huấn, cư dân phường Sa Huỳnh, tỉnh Quảng Ngãi, cho biết: “So với trước thì việc giải quyết hồ sơ nay nhanh, gọn hơn. Thuận tiện hơn so với trước phải lên thị xã làm. Cán bộ ở đây rất nhạy bén”. ông Huấn cho rằng, sự thay đổi này không chỉ thể hiện qua quy trình mà còn ở cách thức phục vụ của cán bộ.

Mô hình mới đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức phải tập trung cao độ để thực hiện tốt. Ông Nguyễn Viết Thanh, Chủ tịch UBND phường Sa Huỳnh, tỉnh Quảng Ngãi, cho biết: “Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường cơ bản đáp ứng cung cấp dịch vụ công cho nhân dân. Tập trung ứng dụng công nghệ thông tin xử lý hồ sơ trực tuyến cho người dân. Kiến nghị cấp thẩm quyền mở rộng đầu tư cơ sở vật chất phục vụ tốt hơn cho người dân”. Để thúc đẩy tiến trình này, chính quyền địa phương cần chú trọng vào việc nâng cao năng lực và kỹ năng phục vụ của đội ngũ cán bộ.

Mục tiêu lâu dài là hình thành thế hệ công dân số, thông qua công tác đào tạo và tập huấn cho cả cán bộ, công chức và người dân. Ông Trần Ngọc Sang, Chủ tịch UBND phường Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, cho biết: “Phường Đức Phổ trước hết là bố trí cán bộ đảm bảo phù hợp năng lực chuyên môn. Thứ hai là tổ chức tập huấn nâng cao trình độ, năng lực. Thứ ba là sắp xếp, hướng dẫn các quy trình xử lý để cán bộ triển khai nhiệm vụ rõ ràng, rành mạch, công tâm phục vụ người dân”. Một số địa phương như Đức Phổ, đã và đang đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và cung cấp dịch vụ công.

Dù còn nhiều việc cần làm, từ rà soát, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của từng cấp, sắp xếp, kiện toàn đội ngũ cán bộ đến ứng dụng công nghệ và hỗ trợ chuyển đổi số, nhưng với những ưu điểm nổi bật, mô hình mới đang từng bước hướng tới nền hành chính phục vụ, gần dân hơn, hiệu quả hơn. Ông Vũ Minh Tâm, Bí thư Đảng ủy phường Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, cho rằng: “Qua phương thức lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền, anh em dần hiểu được và nắm được tinh thần phục vụ. Phải nói đến nay bước đầu đã khắc phục những khó khăn, trong đó các phòng ban chuyên môn đã chú trọng nâng cao chất lượng. Đặc biệt là tinh thần phục vụ của Trung tâm, qua đó đánh giá hài lòng của người dân, xem trung tâm là niềm tin và điểm tựa cho nhân dân”. Để mô hình nhân rộng và phát huy tối đa hiệu quả, cần những giải pháp đủ mạnh để nâng cao chất lượng phục vụ.

“Làm hết việc chứ không làm hết giờ” đã và đang thực hiện một cách thực chất nhất sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Những chuyển động tích cực ban đầu cho thấy, thành công không thể chỉ đến từ văn bản hay nghị quyết, mà phải đến từ sự đồng thuận trong dân, quyết liệt trong lãnh đạo và tận tâm trong thực thi nhiệm vụ. Việc tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền địa phương đòi hỏi sự nỗ lực và kiên trì của tất cả các bên liên quan, từ cán bộ đến người dân.