Thời gian gần đây, một loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc ‘online’ và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã gây ra sự hoang mang trong dư luận xã hội. Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã lên tiếng về việc cần tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường để trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục và nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này khiến các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu, tạo cơ hội cho những hành vi lừa đảo và bắt cóc diễn ra.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường của Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ em hiện nay thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng. Điều này khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt con cái, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ và thấu hiểu. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu và kiên nhẫn lắng nghe, là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ em, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa.

Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường là chìa khóa để giúp trẻ em phát triển an toàn và khỏe mạnh trong thời đại số.

VNExpress ghi nhận, nhiều vụ việc lừa đảo và bắt cóc online đã được cảnh báo trong thời gian gần đây. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do trẻ em và thanh thiếu niên đang dành nhiều thời gian trên mạng Internet mà không có sự giám sát và hướng dẫn từ gia đình và nhà trường. Sự cảnh giác và phối hợp giữa gia đình và nhà trường là yếu tố quan trọng để ngăn chặn những tình huống như vậy.

Sáng ngày 23/7, tại phường Hoàn Kiếm, Hà Nội, đã khai mạc triển lãm ‘Phát triển Hoàn Kiếm số – Văn minh, hiện đại, đậm đà bản sắc’. Sự kiện này nằm trong khuôn khổ Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Hoàn Kiếm lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Triển lãm giới thiệu những thành quả bước đầu của quá trình chuyển đổi số tại phường Hoàn Kiếm, mở ra tầm nhìn về một tương lai nơi mỗi cán bộ công chức, viên chức, mỗi người dân Hoàn Kiếm đều là một phần của hệ sinh thái số năng động, hiệu quả và nhân văn.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch UBND phường Hoàn Kiếm Trịnh Hoàng Tùng cho biết, phường Hoàn Kiếm được thành lập trên cơ sở sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp phường. Phường Hoàn Kiếm không chỉ tiếp nhận một không gian địa lý và hành chính mới mà còn tiếp nhận một trách nhiệm lớn lao là xây dựng một phường trung tâm của Thủ đô Hà Nội thực sự xứng tầm – văn minh, hiện đại, bản sắc, chuyển mình mạnh mẽ trong thời đại số.

Triển lãm không chỉ đơn thuần trưng bày công nghệ mà chính là tuyên ngôn đổi mới của Đảng bộ và chính quyền phường Hoàn Kiếm khi bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên của dữ liệu, của kết nối số và hơn hết là kỷ nguyên của tư duy quản trị hiện đại, lấy người dân làm trung tâm, lấy công nghệ làm công cụ và lấy đổi mới làm động lực phát triển.

Triển lãm giới thiệu các giải pháp trưng bày bao gồm: Touch Kiosk (tra cứu tài liệu, số liệu đại hội và hình ảnh minh họa); Kiosk VR (trải nghiệm không gian văn hóa – lịch sử Hoàn Kiếm bằng công nghệ 360 độ); Mapping 3D (trình chiếu hành trình phát triển bằng hiệu ứng hình ảnh, âm thanh sống động); Lễ tân ảo AI (chào đón và hỗ trợ thông tin cho đại biểu bằng công nghệ nhận diện và tương tác giọng nói).

Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Hoàn Kiếm lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 được tổ chức từ ngày 22/7 đến 23/7/2025 tại trụ sở Đảng ủy – HĐND – UBND phường Hoàn Kiếm, 126 phố Hàng Trống với sự tham dự của 200 đại biểu chính thức và 150 đại biểu khách mời đại diện cho hơn 6.639 đảng viên trong toàn Đảng bộ.

Đây là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện chuyển đổi số tại phường Hoàn Kiếm, đánh dấu sự nỗ lực của Đảng bộ và chính quyền phường trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý và phục vụ người dân.

Trong thời đại số, việc lừa đảo trực tuyến đang trở thành một vấn đề cấp thiết và cần được quan tâm rộng rãi. Số liệu thống kê gần đây của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy Việt Nam hiện có hơn 70 triệu người sử dụng Internet trên tổng số hơn 100 triệu dân, đứng top đầu khu vực về mật độ sử dụng mạng xã hội và dịch vụ trực tuyến. Tuy nhiên, mặt trái của sự phát triển nhanh chóng này là sự gia tăng mạnh mẽ của các hình thức lừa đảo trực tuyến. Hàng loạt vụ việc người dân bị lừa mất hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng qua mạng xã hội, email giả mạo, ứng dụng độc hại, website lừa đảo… đã được ghi nhận tại nhiều địa phương.

Các đối tượng lừa đảo ngày càng trở nên tinh vi, sử dụng công nghệ cao để qua mặt cả những người có hiểu biết. Mục tiêu cuối cùng của họ luôn là chiếm đoạt tài sản thông qua thủ đoạn giả danh, đánh vào tâm lý sợ hãi, nhẹ dạ, lòng tham hoặc sự thiếu cảnh giác của nạn nhân. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho cả người dân và các cơ quan chức năng trong việc phòng chống và xử lý các vụ lừa đảo trực tuyến.

Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã phát hành tài liệu hướng dẫn ‘Kỹ năng nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến’, trong đó tổng hợp nhiều phương thức và kịch bản lừa đảo phổ biến. Các hình thức lừa đảo phổ biến hiện nay bao gồm giả mạo cơ quan nhà nước, công an, tòa án… gọi điện yêu cầu phối hợp điều tra, chuyển tiền phục vụ kiểm tra tài chính; lừa đảo trúng thưởng, việc làm, đầu tư sinh lời cao, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền đặt cọc; tấn công bằng mã độc thông qua ứng dụng giả mạo, file đính kèm trong email, hoặc liên kết chứa mã độc; giả danh người thân qua mạng xã hội, dùng ảnh, video giả (deepfake) nhờ chuyển tiền gấp; tấn công tài khoản ngân hàng, ví điện tử thông qua các kỹ thuật phishing (giả mạo), smishing (tin nhắn lừa đảo), vishing (cuộc gọi lừa đảo)…

Để tự bảo vệ trên không gian mạng, Cục An toàn thông tin đã đưa ra 5 nhóm kỹ năng thiết yếu. Thứ nhất là kỹ năng nhận biết, giúp người dân kịp thời phát hiện nguy cơ. Người dùng cần nắm được cách tiếp cận, phương thức lừa đảo và kịch bản thường gặp. Thứ hai là kỹ năng phát hiện, giúp người dùng nhận diện các dấu hiệu lừa đảo qua các kênh như cuộc gọi, email, mạng xã hội, website, ứng dụng… Thứ ba là kỹ năng xử lý, khi nghi ngờ hoặc đã rơi vào bẫy lừa đảo, người dân cần biết cách xử lý đúng đắn. Thứ tư là kỹ năng phòng tránh, với nguyên tắc quan trọng là ‘phòng hơn chống’. Cuối cùng là kỹ năng bảo vệ lâu dài, với ‘3 nguyên tắc vàng’ và ‘6 KHÔNG’.

Cần sự chung tay của cả cộng đồng trong việc phòng chống lừa đảo trực tuyến. Lừa đảo trực tuyến là tội phạm công nghệ cao, khó kiểm soát và dễ lan rộng. Do đó, việc chủ động nhận diện và cảnh báo là vô cùng cần thiết. Bên cạnh sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, người dân cũng cần tích cực tham gia tuyên truyền, chia sẻ kiến thức phòng chống lừa đảo đến cộng đồng. Bằng cách nâng cao nhận thức và áp dụng các biện pháp bảo vệ cần thiết, mỗi người có thể góp phần vào việc xây dựng một môi trường mạng an toàn và đáng tin cậy hơn.