Mùa hè thường gắn liền với những mùi khói lửa trại và thịt nướng ngoài trời. Tuy nhiên, năm nay, dường như khói từ đám cháy rừng ở Canada đã trở thành một phần không thể thiếu của mùa hè. Trong vài ngày qua, chất lượng không khí tại Milwaukee, Wisconsin đã xấu đi đáng kể, đứng trong số những nơi tồi tệ nhất thế giới.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là các đám cháy rừng lớn ở Canada, đặc biệt là ở Saskatchewan và Manitoba, tạo ra cột khói khổng lồ có thể di chuyển đến vùng Trung Tây Hoa Kỳ thông qua dòng jet stream. Các mùa cháy rừng gần đây ở Canada đã bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và nhiệt độ mùa xuân ấm áp. Việc tuyết tan sớm và nhanh chóng làm cho đất khô đi, tạo điều kiện cho các đám cháy rừng lớn.

Mùa cháy rừng năm 2023 ở Canada đã phá vỡ kỷ lục về diện tích bị đốt cháy, với gần 6 triệu ha đất bị ảnh hưởng. Điều này tương đương với hơn 23.000 dặm vuông, lớn hơn diện tích bề mặt của Hồ Michigan.

Chất lượng không khí được đo bằng chỉ số chất lượng không khí (AQI), một con số đại diện cho mức độ ô nhiễm không khí trung bình trong 24 giờ. Cơ quan Tài nguyên Thiên nhiên Wisconsin (Wisconsin DNR) duy trì các thiết bị đo không khí trên toàn bang, trong đó có các hạt ô nhiễm nhỏ hơn 2,5 micron, được gọi là PM2.5. Đây là loại hạt có thể đi vào phổi và gây tổn thương. EPA sử dụng dữ liệu từ các trạm đo chuyên dụng và mạng lưới cảm biến giá rẻ để tạo ra NowCast, ước tính AQI tại một thời điểm nhất định.

Tình hình chất lượng không khí hiện tại và trong cuối tuần: Vào lúc 10 giờ sáng ngày 1 tháng 8, NowCast của EPA cho thấy khu vực Milwaukee có mức ô nhiễm không khí không tốt cho các nhóm nhạy cảm. Wisconsin DNR dự báo chất lượng không khí trên toàn bang sẽ ở mức trung bình đến không tốt trong cuối tuần này. Vào ngày thứ Sáu, phía bắc của bang rơi vào mức không tốt, trong khi phía nam của bang không tốt cho các nhóm nhạy cảm. Dự báo thời tiết sẽ duy trì tình trạng này cho đến thứ Bảy, nhưng sẽ có gió nam vào ngày Chủ nhật, giúp làm giảm bớt khói.

Về vấn đề tập thể dục ngoài trời, với chỉ số AQI từ 101 đến 150, Wisconsin DNR khuyến cáo mọi người nên hạn chế các hoạt động ngoài trời và những người nhạy cảm nên ở trong nhà nếu có triệu chứng như ho hoặc khó thở. Nếu chỉ số AQI tăng lên mức không tốt, từ 151 đến 200, thì tất cả mọi người nên cẩn thận và những người nhạy cảm nên tránh các hoạt động ngoài trời.

Mọi người cũng có thể thực hiện các biện pháp giảm thiểu tiếp xúc với ô nhiễm trong nhà, chẳng hạn như chạy điều hòa nhiệt độ và tránh các hoạt động tạo ra ô nhiễm không khí trong nhà.

Khói cháy rừng có thể dẫn đến viêm phổi và tổn thương tế bào trên toàn cơ thể. Các hạt trong khói cháy rừng có kích thước rất nhỏ, khoảng 30 lần nhỏ hơn so với chiều rộng của một sợi tóc người. Điều này cho phép chúng đi vào các túi phổi và gây tổn thương.

Liệu tình trạng này sẽ tái diễn trong những mùa hè tiếp theo? Biến đổi khí hậu sẽ không biến mất, và tình trạng cháy rừng ở Canada có thể tiếp tục. Điều này có nghĩa là quá trình tạo ra khói và ảnh hưởng đến bầu trời mùa hè có thể lặp lại nhiều lần.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) mới đây đã đề xuất việc dỡ bỏ các quy định về khí thải nhà kính đối với ô tô mới. Động thái này được EPA cho rằng sẽ mang lại cho người mua nhiều lựa chọn xe giá rẻ hơn và giúp các công ty bớt bị ràng buộc bởi các quy định nghiêm ngặt. Tuy nhiên, một báo cáo dự thảo của EPA đã mô phỏng nhiều kịch bản khác nhau và đưa ra những ước tính đáng kể về tác động kinh tế của việc bãi bỏ tiêu chuẩn khí thải.

Theo báo cáo dự thảo, việc dỡ bỏ tiêu chuẩn khí thải có thể dẫn đến những hậu quả kinh tế đáng kể. Trong một kịch bản, việc dỡ bỏ tiêu chuẩn khí thải được cho là sẽ khiến Mỹ thiệt hại lên tới 350 tỷ USD mỗi năm. Mặt khác, một kịch bản khác với giả định điều kiện kinh tế lý tưởng dự báo có thể tiết kiệm được tới 490 tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, cả hai ước tính này đều chưa tính đến chi phí y tế công cộng do ô nhiễm không khí gây ra.

Việc dỡ bỏ các tiêu chuẩn khí thải đối với xe mới là một phần của kế hoạch lớn hơn, nhằm hủy bỏ quyết định ‘xác định mối nguy hại’ – vốn là căn cứ pháp lý để chính phủ liên bang kiểm soát khí thải nhà kính gây ra biến đổi khí hậu. Điều này diễn ra sau khi chính quyền Tổng thống Joe Biden ban hành quy định nhằm giảm phát thải khí nhà kính giữ nhiệt và các chất ô nhiễm không khí khác vào năm ngoái.

Theo quy định mới được ban hành, Mỹ dự kiến thu được lợi ích kinh tế gần 100 tỷ USD mỗi năm nhờ giảm chi phí y tế cộng đồng do không khí sạch hơn, cùng với tiết kiệm nhiên liệu và chi phí bảo dưỡng. Đây là một minh chứng cho việc các chính sách bảo vệ môi trường không chỉ giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn mang lại lợi ích kinh tế đáng kể cho cộng đồng. Như vậy, việc cân nhắc kỹ lưỡng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường đang trở thành một thách thức lớn cho các nhà hoạch định chính sách.

Trong bối cảnh hiện nay, khi mà vấn đề biến đổi khí hậu đang trở nên ngày càng nghiêm trọng, các quốc gia và tổ chức quốc tế đang đẩy mạnh việc thực hiện các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính. Việc dỡ bỏ tiêu chuẩn khí thải đối với xe mới tại Mỹ có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Để có cái nhìn sâu sắc hơn về vấn đề này, chúng ta có thể tham khảo các nghiên cứu và báo cáo liên quan đến tác động của việc dỡ bỏ tiêu chuẩn khí thải đối với môi trường và kinh tế. Đồng thời, cũng cần có sự tham gia và đóng góp của các chuyên gia, nhà nghiên cứu và cộng đồng trong việc tìm ra giải pháp phù hợp và hiệu quả cho thách thức này.

Như một phần của nỗ lực nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, các chính phủ và tổ chức quốc tế đang kêu gọi tăng cường hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm trong việc phát triển và thực hiện các chính sách bảo vệ môi trường. Tham khảo thêm thông tin từ các nguồn đáng tin cậy như EPA và các tổ chức môi trường khác sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg, một động thái quan trọng nhằm giải quyết những vấn đề cấp bách về môi trường, hạ tầng và chất lượng sống đô thị tại Hà Nội. Chỉ thị này không chỉ nhắm tới việc giảm thiểu việc sử dụng xe cá nhân mà còn hướng đến việc kiến tạo lại không gian sống cho người dân, với mục tiêu tạo ra một Hà Nội không khói bụi, không ùn tắc, không tiếng ồn.

Chỉ thị 20 đặt ra ba mốc thời gian thực hiện chính. Thứ nhất, đến ngày 1/7/2026, sẽ không còn mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1. Thứ hai, từ ngày 1/1/2028, sẽ không còn mô tô, xe gắn máy, và hạn chế ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1 và Vành đai 2. Thứ ba, từ năm 2030, sẽ tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3. Để đảm bảo tính khả thi, Chỉ thị giao Hà Nội phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức thực hiện đồng bộ.

Một trong những bước đi cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu trên là việc đẩy mạnh sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Hà Nội đã đưa vào vận hành gần 400 xe buýt điện và dự kiến đến năm 2030, toàn bộ xe buýt trong thành phố sẽ được điện hóa. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn góp phần giảm tải giao thông. Bên cạnh đó, tuyến metro số 2A Cát Linh – Hà Đông đã phục vụ hơn 15 triệu lượt khách trong 2 năm qua, và tuyến Nhổn – ga Hà Nội dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2026.

Nếu tổ chức thực hiện tốt, Hà Nội không chỉ trở thành hình mẫu về đô thị xanh trong nước mà còn đóng góp thiết thực vào cam kết khí hậu toàn cầu của Việt Nam. Việc chuyển đổi sang các phương tiện giao thông xanh và hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch là một bước tiến quan trọng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần phải thảo luận và cân nhắc kỹ lưỡng trong quá trình thực hiện.

Đúng là nếu không thay đổi, cái giá mà chúng ta phải trả sẽ lớn hơn nhiều. Nhưng với quyết tâm và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, Hà Nội đang bước vào một ‘bước ngoặt xanh’ – một hành trình đầy khó khăn nhưng cũng đầy hy vọng. Thành công của nỗ lực này sẽ là một ví dụ thực tế cho các đô thị khác ở Việt Nam và trên thế giới trong việc xây dựng môi trường sống bền vững, hiện đại và thân thiện với thiên nhiên.

Hà Nội đang đẩy mạnh triển khai giải pháp “pháo xa sương mù” như một biện pháp cấp bách để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm bụi mịn trên địa bàn thành phố. Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã tăng cường hoạt động rửa đường và triển khai xe phun sương áp lực lớn, với mục tiêu cải thiện đáng kể chất lượng không khí.

Trong những ngày giữa tháng 7/2025, người dân Hà Nội đã chứng kiến sự xuất hiện của các làn sương mù trắng xóa trên các tuyến phố vào rạng sáng. Những làn sương này được tạo ra bởi xe chuyên dụng thuộc dự án “pháo xa sương mù”. Đây là một phần trong nỗ lực nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí, khi chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội có thời điểm vượt mức 170 đơn vị, ở ngưỡng được cảnh báo là có hại cho sức khỏe.

Theo số liệu quan trắc môi trường gần đây, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội liên tục cao hơn khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) từ 1,5 đến 2 lần. Điều này đã khiến chất lượng không khí Hà Nội nhiều ngày liền rơi vào nhóm đỏ, thậm chí tím – mức rất nguy hại. Hà Nội đang cần một giải pháp có tác động trực tiếp đến bụi lơ lửng trong không khí – thành phần chính của bụi mịn PM2.5/PM10.

Công nghệ “pháo sương mù” đã được lựa chọn và triển khai tại 13 phường nội đô Hà Nội. Xe chuyên dụng được trang bị hệ thống phun sương với hạt nước siêu mịn có kích thước từ 50 đến 150 micromet. Những hạt sương này có khả năng kết dính bụi mịn trong không khí, khiến chúng nặng lên và nhanh chóng rơi xuống mặt đất.

Dữ liệu ban đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt của giải pháp này. Chỉ trong vòng một ngày, chỉ số AQI tại nhiều điểm giám sát nội đô đã giảm mạnh: từ mức 170 (ngày 15/7) còn 62 (ngày 16/7). Người dân cũng ghi nhận không khí đã dịu hơn, dễ thở hơn, đặc biệt là vào buổi sáng.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia môi trường nhận định rằng “pháo xa sương mù” là giải pháp ngắn hạn, mang tính tình thế, không thể thay thế cho các biện pháp căn cơ về lâu dài. Để xử lý tận gốc, thành phố cần đồng bộ các giải pháp như kiểm soát khí thải xe máy cũ, giám sát công trình xây dựng, xử lý nguồn bụi từ làng nghề và tăng cường mảng xanh.

GS.TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Viện trưởng Viện Môi trường Đô thị và Công nghiệp Việt Nam, cho rằng cần tích hợp công nghệ phun sương vào hệ thống dữ liệu môi trường đô thị. Xe cần được vận hành theo bản đồ ô nhiễm không khí theo thời gian thực, nơi nào chỉ số PM2.5 cao thì ưu tiên dập bụi tại đó.

Kỹ sư Nguyễn Thị Vân, chuyên gia công nghệ môi trường, cũng đồng tình với quan điểm này và cho rằng việc đầu tư vào xe phun sương là bước đi đúng, nhưng cần xây dựng một hệ sinh thái thông minh gồm dữ liệu quan trắc, bản đồ bụi mịn, trí tuệ nhân tạo để phân tích luồng bụi theo mùa, theo gió, và qua đó bố trí xe hoạt động một cách tối ưu, tiết kiệm.

Hà Nội vẫn cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp để hướng tới một chiến lược môi trường đô thị bền vững. Trước mắt là mở rộng mạng lưới xe phun sương, thực hiện chủ trương “phủ kín vành đai 1”, đồng thời kết hợp phun sương, quét sạch và rửa tinh tại các tuyến phố trọng điểm. Song song, thành phố cần siết chặt kiểm soát phát thải tại nguồn, bao gồm kiểm tra khí thải xe cơ giới, yêu cầu che chắn công trình xây dựng, và buộc lắp hệ thống phun sương tại các dự án mới.

Thành phố Hà Nội đã thức dậy vào sáng ngày 29/7 trong một lớp sương mù dày đặc, biến khung cảnh quen thuộc trở nên mờ ảo và huyền bí. Hiện tượng thời tiết này không chỉ tạo nên một bức tranh thiên nhiên độc đáo mà còn gây ra những khó khăn đáng kể cho việc di chuyển và sinh hoạt hàng ngày của người dân do tầm nhìn bị hạn chế đáng kể.

Đáng chú ý, cùng với hiện tượng sương mù, Hà Nội hiện đang phải đối mặt với một vấn đề môi trường nghiêm trọng khác – tình trạng ô nhiễm không khí. Theo các dữ liệu ghi nhận được, Hà Nội đang đứng thứ 2 thế giới về mức độ ô nhiễm không khí vào thời điểm này. Đây là một tín hiệu đáng báo động, đòi hỏi sự quan tâm và hành động cấp thiết từ cả cơ quan chức năng và cộng đồng dân cư.

Tình trạng ô nhiễm không khí không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân, gây ra các vấn đề về hô hấp và tim mạch, mà còn tác động tiêu cực đến môi trường và kinh tế của thành phố. Vì vậy, việc tìm kiếm các giải pháp để cải thiện chất lượng không khí và giảm thiểu tình trạng ô nhiễm đang trở thành một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết.

Trong bối cảnh này, người dân Hà Nội đang được khuyến khích tăng cường sử dụng các phương tiện giao thông công cộng, giảm thiểu việc sử dụng xe máy và ô tô cá nhân để giảm bớt lượng khí thải CO2 và các chất gây ô nhiễm khác. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng đang tích cực triển khai các biện pháp nhằm kiểm soát và giảm thiểu nguồn gây ô nhiễm, hướng tới việc cải thiện môi trường sống cho người dân.

Việc kết hợp giữa nhận thức cộng đồng và hành động cụ thể từ các cấp chính quyền sẽ là chìa khóa để Hà Nội có thể vượt qua thách thức về ô nhiễm không khí và xây dựng một môi trường sống trong lành, bền vững cho tương lai.

Mọi thông tin chi tiết về tình hình môi trường và các biện pháp đang được triển khai có thể được theo dõi qua các kênh thông tin chính thức của chính quyền địa phương và các tổ chức môi trường https://www.hanoi.gov.vn hoặc trang web của các tổ chức bảo vệ môi trường uy tín khác.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội và các tỉnh miền Bắc đang trở thành một vấn lớn, gây lo ngại cho nhiều người dân. Theo số liệu từ ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí IQAir, Hà Nội đã được xếp ở vị trí thành phố ô nhiễm nhất thế giới với chỉ số chất lượng môi trường không khí ở ngưỡng cao, từ đó gây ra những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe của con người.

PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An, nguyên Trưởng khoa Tai Mũi Họng Nhi, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, hiện đang giữ vị trí Giám đốc chuyên môn tại Bệnh viện đa khoa An Việt, đã lên tiếng cảnh báo về những tác động có hại của tình trạng ô nhiễm không khí hiện nay. Không chỉ dừng lại ở ảnh hưởng đến phổi và hệ hô hấp, ô nhiễm không khí còn có khả năng gây tổn hại đến nhiều cơ quan khác của cơ thể, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nắng nóng cực đoan như hiện nay.

Những nhóm người dễ bị ảnh hưởng từ tình trạng ô nhiễm không khí bao gồm người cao tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ em và những người có sức đề kháng yếu. Trước tình hình này, PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An khuyến cáo mọi người nên đeo khẩu trang khi ra đường để bảo vệ sức khỏe, tuy nhiên cần chú ý chọn đúng loại khẩu trang phù hợp. Ngoài ra, xây dựng một chế độ dinh dưỡng tốt để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giúp ngăn ngừa và tiêu diệt các vi khuẩn xâm nhập cũng là một biện pháp hiệu quả.

Trong điều kiện ô nhiễm không khí nặng như hiện nay, việc thường xuyên đi khám sức khỏe định kỳ là rất cần thiết. Bên cạnh đó, các biện pháp phòng ngừa như đóng kín cửa, sử dụng máy lọc không khí và rửa mũi họng bằng nước muối sinh lý cũng giúp giảm thiểu những tác hại của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe con người. Mọi người cần nâng cao cảnh giác và chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe của mình trước tình hình ô nhiễm không khí hiện nay.

Để có thêm thông tin và kiến thức về cách phòng chống ô nhiễm không khí, bạn có thể tham khảo tại các trang web uy tín như IQAir và các nguồn tin y tế đáng tin cậy.

Ô nhiễm không khí đang trở thành một thách thức sức khỏe đáng kể tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, với nhóm trẻ em dưới 5 tuổi đặc biệt dễ bị tổn thương. Theo các số liệu thống kê mới nhất, hơn 100 trẻ em trong độ tuổi này tử vong mỗi ngày do ảnh hưởng của ô nhiễm không khí. Tình hình nghiêm trọng này đã thôi thúc Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) phải tìm kiếm các giải pháp sáng tạo để bảo vệ sức khỏe của trẻ em.

Nhằm mục đích giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, UNICEF đã triển khai một dự án mới ứng dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI). Dự án tiên tiến này tập trung vào việc tạo ra môi trường học đường an toàn hơn cho học sinh, những người thường phải đối mặt với rủi ro cao do ô nhiễm không khí. Thông qua việc sử dụng AI, dự án này kỳ vọng sẽ cung cấp các giải pháp hiệu quả và bền vững để giảm bớt gánh nặng ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em.

Được biết đến như một phần trong nỗ lực toàn cầu của UNICEF nhằm cải thiện sức khỏe và giáo dục cho trẻ em, dự án này đặt mục tiêu không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro liên quan đến ô nhiễm không khí mà còn nâng cao nhận thức và sự tham gia của cộng đồng trong việc cải thiện chất lượng không khí. Với sự hỗ trợ của công nghệ AI, dự án dự kiến sẽ đem lại những giải pháp linh hoạt và tiết kiệm chi phí để cải thiện môi trường học tập cho hàng triệu học sinh trên khắp khu vực Đông Á và Thái Bình Dương.

Bằng cách tận dụng sức mạnh của công nghệ và dữ liệu, UNICEF hy vọng sẽ thúc đẩy các chính sách và hành động cụ thể nhằm bảo vệ trẻ em khỏi tác động có hại của ô nhiễm không khí. UNICEF tin rằng việc đầu tư vào sức khỏe và giáo dục của trẻ em không chỉ góp phần vào sự phát triển của từng cá nhân mà còn xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai của xã hội.

Như vậy, có thể thấy rằng việc ứng dụng công nghệ AI trong dự án này không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho sức khỏe của trẻ em mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng môi trường sống. Đồng thời, dự án cũng kêu gọi sự tham gia tích cực của các bên liên quan, từ chính phủ, tổ chức xã hội, đến cộng đồng dân cư, trong việc chung tay giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí – một thách thức toàn cầu đòi hỏi sự cam kết và hợp tác chặt chẽ.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí não của trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn thai kỳ và 5 năm đầu đời. Nghiên cứu này đã theo dõi hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi. Kết quả cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này.

Các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường, mà còn có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ. Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Giảm 4-5 điểm IQ nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai.

Tuy nhiên, điều quan trọng là mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức. Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Một số chuyên gia môi trường và sức khỏe đã đưa ra khuyến cáo về việc tăng cường các biện pháp kiểm soát ô nhiễm không khí, đặc biệt là trong khu vực đô thị. Bên cạnh đó, mỗi gia đình cũng cần có những biện pháp cụ thể để bảo vệ sức khỏe của con trẻ, như lựa chọn nguồn nước sạch, thực phẩm an toàn, và môi trường sống trong lành.

Không chỉ riêng các bậc phụ huynh, mà cả các cấp chính quyền cũng cần có những hành động thiết thực để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí. Một số giải pháp có thể được xem xét, như tăng cường giao thông công cộng, hạn chế sử dụng xe máy và ô tô cá nhân, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các nguồn phát thải khí độc, và đầu tư vào công nghệ xử lý khí thải hiện đại.

Đảm bảo một môi trường sống trong lành cho trẻ em không chỉ là trách nhiệm của các bậc phụ huynh, mà còn là nhiệm vụ của toàn xã hội. Chúng ta cần có những hành động đồng bộ và quyết liệt để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí, bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ em.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, đang trở thành một vấn đề ngày càng đáng báo động. Theo các ghi nhận vào ngày 8 tháng 8 năm 2025, thành phố này đã đạt đến mức độ ô nhiễm không lành mạnh cho dân số nói chung. Tại một thời điểm nhất định, Kinshasa đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới. Đây không phải là lần đầu tiên thành phố này xuất hiện trong danh sách này, vì trong tháng qua, Kinshasa liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất.

Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa hiện nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi. Việc đảm bảo chất lượng không khí tốt hơn là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe của cư dân.

Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố. Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm. Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên. Điều quan trọng là chính quyền địa phương cần có những biện pháp quyết liệt hơn để kiểm soát và cải thiện chất lượng không khí tại Kinshasa.

Một nghiên cứu toàn diện gần đây đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và dementia. Khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới hiện đang mắc bệnh này, và con số dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu trường hợp vào năm 2050.

Báo cáo, được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge, đã thực hiện một đánh giá có hệ thống về 51 nghiên cứu. Các nghiên cứu này đã sử dụng dữ liệu từ hơn 29 triệu người tham gia, những người đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm.

Mặc dù ô nhiễm không khí đã được xác định là một yếu tố nguy cơ cho bệnh dementia, nghiên cứu này, là nghiên cứu toàn diện nhất về loại hình này cho đến nay, đã tìm thấy mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia. Các chất ô nhiễm này bao gồm: PM2.5, có nguồn gốc từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi; khí nitơ dioxide, phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch; và khói, có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ.

Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Cụ thể, nghiên cứu đã tìm thấy rằng đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%.

Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow.

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh dementia là bệnh Alzheimer, và tại Vương quốc Anh, khoảng 982.000 người mắc bệnh này. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn tập trung và thay đổi tâm trạng.

Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết rằng nghiên cứu này cung cấp ‘bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây’.

Bà cũng nói: ‘Giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại lợi ích sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế dài hạn. Nó có thể giảm gánh nặng to lớn cho bệnh nhân, gia đình và người chăm sóc, đồng thời giảm bớt áp lực lên các hệ thống chăm sóc sức khỏe bị quá tải’.

Ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa, là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA.

Các nhà nghiên cứu đã thừa nhận rằng báo cáo này bị hạn chế vì phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao. Họ cho biết các nghiên cứu trong tương lai về ô nhiễm không khí nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi.

Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: ‘Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí – từ khói xe đến bếp đốt củi – làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia’.

Bà cũng nói: ‘Ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với bệnh dementia – nhưng nó không phải là điều mà các cá nhân có thể giải quyết một mình. Đó là nơi lãnh đạo của chính phủ là rất quan trọng’.

Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.

Chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện đang là một chủ trương quan trọng nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí, đặc biệt là từ nguồn phát thải lớn nhất là các phương tiện giao thông. Tuy nhiên, quá trình thực hiện sẽ có tác động sâu rộng đến cuộc sống của người dân, đặc biệt là những người sinh sống và làm việc trong khu vực vành đai 1 của Hà Nội.

Theo các nhà quản lý và chuyên gia, ô nhiễm không khí tại Hà Nội chủ yếu bắt nguồn từ các phương tiện giao thông, chiếm khoảng 35% tổng nguồn ô nhiễm. Trong đó, khí thải từ phương tiện giao thông chiếm khoảng 12%, còn bụi từ hoạt động giao thông là 23%. Để thực hiện chuyển đổi một cách hiệu quả, các chuyên gia đề xuất cần tiến hành khảo sát đánh giá, hoàn thiện thể chế chính sách, xây dựng cơ sở hạ tầng và xác định tiêu chuẩn khí thải cho xe máy. Quá trình chuyển đổi cần đảm bảo sự an toàn và thuận tiện cho người dân.

Hà Nội đã đưa ra các kế hoạch cụ thể bao gồm khảo sát đánh giá ảnh hưởng đến người dân và các đối tượng chịu ảnh hưởng, hoàn thiện thể chế chính sách và xây dựng cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đề xuất một số giải pháp như thúc đẩy mô hình đổi pin, tận dụng hệ thống cây xăng hiện hữu và phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị.

Các chuyên gia cho rằng, nếu người dân hiểu rõ mục tiêu, kế hoạch và cảm nhận được rằng chính sách là vì lợi ích của họ, thì họ sẽ tự nguyện thay đổi và ủng hộ. Để đạt được điều này, việc truyền thông và giải thích về lợi ích của việc chuyển đổi sang xe điện là rất quan trọng.

Hà Nội đang tích cực triển khai các kế hoạch để dẫn đầu trong công tác chuyển đổi, với lợi thế về Luật Thủ đô. Tuy nhiên, để đảm bảo sự thành công, việc này cần sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan, bao gồm cả sự tham gia tích cực của người dân.

Một số chuyên gia cũng cho rằng cần có sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức quốc tế để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang xe điện. Sự hỗ trợ này không chỉ về mặt tài chính mà còn về chuyển giao công nghệ và xây dựng cơ sở hạ tầng.

Việc chuyển đổi sang xe điện không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn góp phần vào việc phát triển bền vững và đảm bảo an toàn cho người dân. Tuy nhiên, quá trình thực hiện sẽ cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, chuyên gia và người dân để đảm bảo sự thành công.