Trong nỗ lực nhằm giải quyết tình trạng dôi dư cán bộ và khai thác tiềm năng của các vùng đất khó, giúp người dân thoát nghèo, tỉnh Thanh Hoá đang triển khai chính sách điều động cán bộ từ miền xuôi lên miền núi. Huyện biên giới Mường Lát, một trong những địa phương nghèo nhất cả nước, đang nổi lên như một điểm đến cho nhiều cán bộ trẻ.

Huyện Mường Lát, với 8 đơn vị xã, là nơi sinh sống của khoảng 41.000 nhân khẩu thuộc các dân tộc Thái, Mông, Dao, Khơ Mú, Mường, Kinh. Mặc dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ, vùng đất này vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và sinh kế. Theo điều tra xã hội học mới nhất, hơn 65% hộ dân tại Mường Lát là hộ nghèo hoặc cận nghèo.

Các hộ dân ở Mường Lát chủ yếu phụ thuộc vào nông nghiệp nhỏ lẻ và chăn nuôi, nhưng thường gặp khó khăn do thời tiết và dịch bệnh. Một vấn đề đáng ngại khác là nhiều hộ dân không dám vay vốn để phát triển kinh tế do sợ không có thu nhập để chi trả. Điều này đã tạo ra một vòng luẩn quẩn của nghèo đói và khó khăn.

Để giải quyết vấn đề này, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã được giao nhiệm vụ khảo sát và đánh giá thổ nhưỡng, khí hậu của Mường Lát để tìm ra loại cây, con phù hợp với điều kiện địa phương. Dự án trồng xoan, lát đã được triển khai từ năm 2011 nhưng không thành công do không phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng. Hiện tại, một số người dân đã bắt đầu thử nghiệm trồng cây quế để lấy tinh dầu, và chính quyền địa phương đang chỉ đạo kiểm lâm kiểm tra chất lượng tinh dầu. Ngoài ra, mô hình trồng cỏ chăn nuôi gia súc cũng đã được triển khai và mang lại giá trị kinh tế cho các hộ gia đình.

Để hỗ trợ cán bộ vùng xuôi lên núi công tác, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều chính sách và cơ chế hỗ trợ kịp thời. Mức hỗ trợ là 1,75 lần mức lương cơ sở mỗi người mỗi tháng đối với các trường hợp làm việc tại 38 xã thuộc các huyện vùng cao. Ngày 31/7, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã ký quyết định điều động 176 công chức từ các xã, phường có số lượng dôi dư đến nhận nhiệm vụ tại các xã vùng cao, miền núi đang thiếu nhân lực theo quy định. Thời gian điều động bắt đầu từ ngày 1/8/2025 và kéo dài trong 3 năm.

Sau thời hạn trên, công chức sẽ được xem xét bố trí trở lại nơi công tác cũ, trừ khi có nguyện vọng tiếp tục làm việc tại địa bàn mới, hoặc được phân công nhiệm vụ khác phù hợp. Trong thời gian công tác, họ sẽ được hưởng đầy đủ chế độ, chính sách hỗ trợ theo quy định. Đây được xem là một cơ hội cho cả cán bộ và địa phương, nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển của vùng đất khó khăn này.

Sau khi thành lập các xã mới ở khu vực miền núi, vấn đề chăm sóc sức khỏe cho người dân đã trở thành ưu tiên hàng đầu. Tại các xã Trà Liên và Trà Đốc, lãnh đạo địa phương đã triển khai các hoạt động thăm hỏi, nhằm nắm bắt tình hình và cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe cho cư dân vùng cao.

Người dân tại đây đã bắt đầu cảm thấy yên tâm khi sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế địa phương. Tại Trạm Y tế xã Trà Đốc, bà Hồ Thị Vân, một đồng bào thuộc dân tộc Ca Dong, đã đến khám bệnh và nhận được sự tư vấn cũng như chăm sóc tận tình từ đội ngũ y sĩ. Trước đây, người dân thường có thói quen hái lá rừng để nấu nước uống hoặc thực hiện các nghi lễ cúng bái thần linh khi đau ốm. Tuy nhiên, với sự hiện diện và hoạt động của trạm y tế, họ đã dần biết đến và tin tưởng vào dịch vụ y tế chuyên nghiệp.

Theo bác sĩ Lại Thế Cơ, Trưởng trạm Y tế xã Trà Đốc, chương trình chăm sóc sức khỏe dành cho người dân miền núi đã mang lại hiệu quả tích cực trong việc nâng cao đời sống và sức khỏe cho đồng bào. Lãnh đạo xã Trà Liên và Trà Đốc đã xác định chăm lo cho sức khỏe của người dân, đặc biệt là đối với người cao tuổi và trẻ em đồng bào Ca Dong, là nhiệm vụ quan trọng. Họ cũng bày tỏ nguyện vọng tiếp tục kiến nghị để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân.

Qua những nỗ lực của lãnh đạo và đội ngũ y tế tại các xã Trà Liên và Trà Đốc, người dân đã có thể tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Sự thay đổi trong thói quen sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe của người dân cho thấy sự tác động tích cực của các chương trình chăm sóc sức khỏe tại địa phương. Để biết thêm thông tin về các hoạt động chăm sóc sức khỏe tại các khu vực miền núi, vui lòng tham khảo thông tin từ các nguồn y tế chính thức.

Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) giai đoạn 2021–2030 là một trong ba chương trình trọng điểm quốc gia, thể hiện sự quan tâm đặc biệt, xuyên suốt của Đảng và Nhà nước đối với khu vực còn nhiều khó khăn, thách thức nhất cả nước. Chương trình không chỉ nhằm rút ngắn khoảng cách phát triển, nâng cao đời sống cho đồng bào DTTS, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác tiềm năng, phát huy nội lực vùng DTTS&MN – một mắt xích không thể thiếu trong chiến lược tăng trưởng nhanh, bền vững, hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số của nền kinh tế trong thời gian tới.

Sau gần 5 năm triển khai giai đoạn I (2021–2025), Chương trình đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực, tạo tiền đề quan trọng để bứt phá trong giai đoạn II (2026–2030). Theo báo cáo tổng kết của Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia, trong 9 nhóm mục tiêu đặt ra cho giai đoạn 2021–2025, có 6 nhóm hoàn thành và vượt kế hoạch. Nổi bật nhất là mục tiêu giảm nghèo – cốt lõi của Chương trình. Tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào DTTS giảm bình quân 3,4%/năm, vượt chỉ tiêu đề ra (3%). Thu nhập bình quân của người DTTS đến cuối năm 2025 dự kiến đạt 45,9 triệu đồng/người/năm, tăng gấp 3,3 lần so với năm 2020. Chất lượng nguồn nhân lực được cải thiện rõ rệt: 57,8% lao động DTTS trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp (vượt mục tiêu 50%). Đồng thời, nhiều giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn; dịch bệnh từng bước được kiểm soát tại các vùng sâu, vùng xa.

Chương trình cũng ghi dấu bằng những con số ấn tượng với hơn 42.500 hộ được hỗ trợ nhà ở, trên 10.500 hộ có đất ở, 13.387 hộ được cấp đất sản xuất. Có 18.145 lượt hộ vay vốn chuyển đổi nghề. Khoán bảo vệ 1,47 triệu ha rừng, tạo sinh kế cho 323.000 hộ. Gần 2.500 mô hình sản xuất cộng đồng và 403 dự án liên kết chuỗi giá trị được triển khai. Có hơn 6.000 công trình giao thông nông thôn, hàng trăm công trình điện và gần 1.800 nhà sinh hoạt cộng đồng được đầu tư xây mới, nâng cấp. Trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo, hơn 1.000 cơ sở giáo dục được hỗ trợ thiết bị, 4.700 lớp xóa mù chữ mở ra, 115.000 người học nghề, gần 38.000 lao động được tư vấn, đưa đi làm việc ở nước ngoài. Về văn hóa – y tế, nhiều giá trị truyền thống được bảo tồn; 52 trung tâm y tế huyện và 471 trạm y tế xã được nâng cấp, đào tạo, chuyển giao kỹ thuật hiện đại.

Tuy nhiên, vẫn còn 3 nhóm mục tiêu chưa đạt như kỳ vọng, gồm: hoàn thiện hạ tầng thiết yếu; tỷ lệ xã, thôn ra khỏi diện đặc biệt khó khăn còn thấp; tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất và bất cập trong công tác định canh, định cư vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Để đạt được mục tiêu trong giai đoạn II (2026–2030), Chương trình sẽ triển khai đồng bộ theo 5 trụ cột chiến lược: Phát triển hạ tầng đồng bộ, ưu tiên giao thông, điện, nước sạch, y tế, giáo dục, hạ tầng du lịch, gắn với quốc phòng – an ninh. Phát triển sinh kế bền vững, nâng cao năng suất, đa dạng mô hình, thúc đẩy sản phẩm OCOP và chuỗi giá trị. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy mạnh giáo dục, đào tạo nghề; chú trọng cán bộ người DTTS, nhất là phụ nữ và thanh niên. Hỗ trợ DTTS rất ít người; thực hiện chính sách đặc thù để thu hẹp khoảng cách phát triển. Truyền thông, giám sát và chuyển đổi số, tăng minh bạch, hiệu quả quản lý, ứng dụng công nghệ trong triển khai.

Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Vinh Tơr cho biết, trong thời gian tới, Bộ sẽ tập trung hoàn thiện, sửa đổi và bổ sung các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình MTQG DTTS&MN theo tinh thần chỉ đạo tại Quyết định số 920/QĐ-TTg ngày 14/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Cùng với việc tổ chức tổng kết toàn diện giai đoạn I (2021–2025), Bộ sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến giám sát của Quốc hội, cử tri và các cơ quan liên quan, từ đó xây dựng, đề xuất các nội dung và cơ chế thực hiện Chương trình giai đoạn II.

Trong giai đoạn hiện nay, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Một điểm nhấn quan trọng trong giai đoạn này là việc tham mưu cho cấp thẩm quyền ban hành Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 về việc phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Chương trình này không chỉ nhằm nâng cao đời sống kinh tế – xã hội cho đồng bào dân tộc thiểu số mà còn góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc.

Bên cạnh đó, đơn vị cũng đã tham mưu ban hành các nghị định về công tác dân tộc, về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo và các thông tư hướng dẫn để chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025. Những đóng góp này thể hiện sự nỗ lực trong việc hoàn thiện khung pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác dân tộc và tôn giáo tại địa phương.

Tuy nhiên, công tác xây dựng pháp luật vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục. Để nâng cao hiệu quả, cần tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế. Công tác xây dựng pháp luật phải tiên phong, đi trước và lấy chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng thể chế là ưu tiên hàng đầu. Việc chuyên nghiệp hóa nguồn nhân lực làm công tác xây dựng pháp luật và tăng cường kiểm tra, giám sát cũng là yếu tố then chốt. Xác định công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của Bộ, cơ quan là điều cần thiết.

Vụ Pháp chế đã tham mưu ban hành Kế hoạch rà soát, hoàn thiện hệ thống, cơ chế, chính sách, pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc, chính sách dân tộc. Đồng thời, Vụ cũng đã tham mưu ban hành Kế hoạch xây dựng Đề án phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng và địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số; quyết định thành lập Tổ soạn thảo xây dựng dự thảo Đề án Phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Những kế hoạch này sẽ góp phần nâng cao kiến thức pháp luật cho người dân ở vùng dân tộc thiểu số, giúp họ hiểu và thực thi pháp luật một cách hiệu quả.

Nhiệm vụ ưu tiên trong năm 2026 là đề xuất Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết mới về chủ trương, chính sách lớn, các đột phá chiến lược tầm nhìn đến năm 2045 về công tác dân tộc và trình Quốc hội sửa đổi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo. Đây là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện chính sách, pháp luật về công tác dân tộc và tôn giáo, tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế – xã hội bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và cả nước.

Trong nỗ lực hỗ trợ người dân vượt qua hậu quả của lũ lụt tại các xã miền núi thuộc tỉnh Nghệ An, lực lượng bộ đội tỉnh đã huy động hàng trăm cán bộ, chiến sĩ cùng các lực lượng khác tham gia vào việc sơ tán, di dời tài sản và khắc phục hậu quả. Tính đến ngày 23/7, tình hình thiệt hại tại Nghệ An ghi nhận 1 người chết, 1 người mất tích, 4 người bị thương và hơn 3.200 ngôi nhà bị ngập sâu trong nước lũ.

Nhiều tuyến quốc lộ và tỉnh lộ tại khu vực này cũng bị sạt lở nghiêm trọng, với 16 vị trí bị ngập sâu và 3 cầu bị cuốn trôi. Lực lượng biên phòng đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để tìm kiếm và đã phát hiện thi thể của bà Lỳ Y D., 70 tuổi, bị nước cuốn trôi tại xã Nậm Cắn. Trực tiếp chỉ huy tại chỗ, Thượng tá Hồ Mạnh Hùng – Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Nậm Cắn cho biết, đơn vị đã huy động lực lượng để giúp nhân dân khắc phục hậu quả, tìm kiếm nạn nhân mất tích xuyên đêm và vẫn túc trực hỗ trợ người dân trong khu vực.

Tình hình mưa lũ trên toàn tuyến biên giới đã gây ra những thiệt hại nghiêm trọng, làm sập và cuốn trôi nhiều ngôi nhà và buộc phải di dời hàng trăm hộ dân ở các xã biên giới như Nhôn Mai, Mỹ Lý, Thông Thụ, Tri Lễ. Ngoài ra, nhiều trường học, trạm y tế, chuồng trại và công trình hạ tầng khác cũng bị hư hỏng nghiêm trọng do ảnh hưởng của lũ lụt.

Thượng tá Trần Văn Hùng, Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy phòng thủ khu vực 5 – Anh Sơn, tại điểm chia cắt eo Vực Bồng (Quốc lộ 7A, xã Con Cuông) cho biết, từ sáng sớm, ban chỉ huy đã huy động cán bộ, chiến sĩ cùng 3 cano, thuyền máy có mặt tại điểm chia cắt để túc trực, sẵn sàng hỗ trợ bà con và ứng phó kịp thời khi có tình huống xảy ra. Việc này thể hiện sự nỗ lực và cam kết của lực lượng chức năng trong việc hỗ trợ người dân vùng lũ, đảm bảo an toàn cho người dân và tài sản.

Những năm gần đây, hệ thống điện, đường, trường, trạm tại các xã vùng sâu, vùng xa đã được xây dựng và nâng cấp đồng bộ. Việc này đã giúp thay đổi đáng kể điều kiện hạ tầng tại những khu vực khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc đi lại và giao thương của nhân dân. Đồng thời, những con đường đất đã được bê-tông hóa, nhựa hóa, giúp giảm thiểu khó khăn về giao thông và mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế cho người dân.

Không chỉ hạ tầng giao thông được cải thiện, các công trình như trường học và trạm y tế cũng được xây dựng khang trang, hiện đại. Điều này đã tạo điều kiện cho con em đồng bào được học tập trong môi trường tốt hơn, được tiếp cận với giáo dục chất lượng hơn. Bên cạnh đó, người dân cũng được chăm sóc sức khỏe tốt hơn với các cơ sở y tế được đầu tư đồng bộ.

Đầu tư vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ có ý nghĩa về mặt phát triển kinh tế xã hội mà còn có vai trò quan trọng trong việc giảm bớt khoảng cách giữa các hộ gia đình giàu và nghèo. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lâu dài, cần có sự đầu tư chung cho toàn vùng cũng như đầu tư riêng cho từng đối tượng. Việc này đòi hỏi sự quan tâm và hỗ trợ từ cả chính quyền và cộng đồng.

Ông Điểu Điều, Trưởng ban Dân tộc Hội đồng nhân dân tỉnh Đồng Nai, cho rằng cần có sự đầu tư riêng biệt cho từng hộ gia đình, đặc biệt là những hộ nghèo, cận nghèo để giúp họ có động lực vươn lên. Trước mắt, cần hỗ trợ về con giống, nông cụ cho đồng bào. Về lâu dài, cần đầu tư vào việc dạy nghề, thay đổi tư duy và ý thức cho đồng bào để họ có thể tự vươn lên thoát nghèo.

Lâm Nhanh, một cán bộ đoàn của xã Lộc Hưng, tỉnh Đồng Nai, đã tiên phong trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng để nâng cao giá trị và mở ra hướng đi mới cho địa phương. Anh đã được Quỹ hỗ trợ nông dân hỗ trợ thêm 50 triệu đồng, giúp anh chủ động chuyển đổi vùng đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng dưa lưới. Hiện nay, anh đã hỗ trợ thêm 10 hộ dân khác trồng dưa lưới trên diện tích 10 ha.

Trước đây, tại các xã biên giới như Tân Tiến, Thiện Hưng, Hưng Phước, hạ tầng y tế còn thiếu và yếu. Tuy nhiên, nhờ được đầu tư các nguồn lực, trong đó có nguồn vốn của Chương trình phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đã tạo nên một hệ thống chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân ngày càng hiệu quả và chất lượng.

Trạm y tế của xã Hưng Phước đã được đầu tư đủ hạ tầng kỹ thuật và khối phụ trợ, cũng như đủ thuốc trong danh mục thuốc chữa bệnh chủ yếu sử dụng tại trạm y tế xã theo quy định hiện hành. Khi hệ thống y tế được đầu tư đồng bộ, người dân vùng sâu, vùng xa có điều kiện tiếp cận các dịch vụ khám, chữa bệnh kịp thời, giảm bớt bệnh tật và nâng cao thể trạng và chất lượng cuộc sống.

Thông qua tín dụng ưu đãi, người dân có điều kiện đầu tư vào sản xuất, chăn nuôi, phát triển kinh tế hộ gia đình bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần. Chị Thị Geo, ở xã Đắk Nhau, năm 2022 được vay 50 triệu đồng từ nguồn vốn chính sách, đã mua một cặp bò giống và làm chuồng trại. Đến nay, đàn bò của chị đã phát triển lên năm con, tạo nguồn thu nhập ổn định và giúp gia đình chị chính thức thoát nghèo.

Những nguồn vốn chính sách của trung ương và địa phương như những cơn ‘mưa dầm’ thấm sâu vào đời sống đồng bào vùng sâu, vùng xa, từng bước thay đổi cuộc sống của người dân.