Tình trạng “bắt cóc online” nhắm vào học sinh, sinh viên đang ngày càng gia tăng và gây ra nhiều lo ngại trong dư luận. Những kẻ xấu đang lợi dụng sự phát triển của công nghệ để thực hiện các hành vi lừa đảo tinh vi, khiến nạn nhân tự cách ly và thực hiện các hành động theo yêu cầu của chúng mà không cần tiếp cận trực tiếp.

Thực tế gần đây cho thấy, thanh thiếu niên đang trở thành mục tiêu dễ dàng của tội phạm mạng. Các chuyên gia cho rằng, đây là hệ quả của việc thế giới ảo dần lấn át thế giới thực. Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh, phó viện trưởng Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cho rằng: “Thế giới ảo đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của thanh thiếu niên. Tuy nhiên, nếu không có kỹ năng sống và kiến thức cần thiết, các em sẽ dễ dàng trở thành nạn nhân của tội phạm mạng.”

Thủ đoạn của tội phạm mạng là khai thác sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) kết hợp với kịch bản được dàn dựng công phu. Chúng nhắm vào những nhóm dễ tổn thương như người cao tuổi, phụ nữ và đặc biệt là trẻ em. Các đối tượng thường tiếp cận trẻ vị thành niên một cách có hệ thống, đánh vào những “lỗ hổng” trong nhận thức, sự thiếu kinh nghiệm sống, hiểu biết hạn chế về pháp luật và tâm lý chưa ổn định.

Để bảo vệ thế hệ trẻ, vai trò của gia đình được đặt lên hàng đầu. Cha mẹ cần dành thời gian trò chuyện, lắng nghe và thấu hiểu suy nghĩ của con để định hướng, chia sẻ và trang bị kỹ năng và kiến thức sống cần thiết. Việc giáo dục pháp luật và kỹ năng sống cho thanh thiếu niên cần được đẩy mạnh từ cả gia đình và nhà trường.

Cần tạo ra nhiều sân chơi, hoạt động xã hội lành mạnh, môi trường giao tiếp thực tế giúp các em hình thành nhân cách, phát triển toàn diện và biết cách bảo vệ bản thân trong thế giới số đầy biến động. Về mặt pháp luật, cần tăng cường chế tài xử phạt mạnh mẽ hơn để đủ sức răn đe, đầu tư xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, kiểm soát hiệu quả các luồng thông tin trên mạng. Thông tin thêm về các biện pháp bảo vệ trẻ em trên mạng có thể được tìm thấy tại các nguồn tin cậy.

Mỗi người cần tự bảo vệ mình trước tội phạm mạng bằng cách giữ sự tỉnh táo khi giao tiếp trên môi trường mạng, đặc biệt với người lạ. Cần thường xuyên cập nhật thông tin thời sự, chính trị, pháp luật để nâng cao nhận thức, tránh trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo.

Tội phạm công nghệ cao đang có xu hướng biến tướng và trở nên ngày càng tinh vi, đặc biệt là hình thức “bắt cóc online” đang được cảnh báo mạnh mẽ trên cả nước. Hình thức này liên quan đến việc khống chế tâm lý nạn nhân qua điện thoại, sử dụng thủ đoạn giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án… thông qua các nền tảng mạng xã hội để đe dọa và lừa nạn nhân cách ly với gia đình.

Hình thức “bắt cóc online” thường diễn ra khi các đối tượng giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện thoại cho nạn nhân, thông báo họ có liên quan đến một đường dây phạm tội và yêu cầu nạn nhân phải đến khách sạn, nhà nghỉ để làm việc. Đồng thời, các đối tượng yêu cầu nạn nhân không nghe bất kỳ cuộc gọi nào khác ngoài cuộc gọi để “phục vụ điều tra”. Sau đó, các đối tượng buộc nạn nhân gọi điện về cho gia đình yêu cầu chuyển tiền để “chuộc người”.

Nhiều vụ việc điển hình đã được ghi nhận tại các địa phương trên cả nước. Tại TP. Hồ Chí Minh, một nữ sinh viên từ Khánh Hòa bị đối tượng giả danh công an cáo buộc liên quan đến đường dây rửa tiền, yêu cầu chuyển 150 triệu đồng để “chứng minh vô tội”. Tại tỉnh Thái Nguyên, mặc dù chưa ghi nhận trường hợp nào bị lừa theo hình thức này, nhưng nhiều địa phương khác đã phát hiện và xử lý các vụ việc tương tự.

Các đối tượng thường sử dụng công nghệ AI để giả giọng nói, tạo hình ảnh deepfake, thậm chí giả mạo cuộc gọi video. Một số thủ đoạn phổ biến bao gồm giả danh công an gọi điện thoại cho học sinh, sinh viên, thông báo họ có liên quan đến một đường dây phạm tội và yêu cầu nạn nhân phải đến khách sạn, nhà nghỉ để làm việc.

Để phòng tránh hậu quả từ việc lạm dụng chia sẻ hình ảnh gia đình, trẻ nhỏ trên mạng xã hội, người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân. Cụ thể, hạn chế đăng ảnh trẻ em công khai lên mạng xã hội; cài đặt riêng tư cho bài đăng, không chấp nhận người lạ theo dõi tài khoản; hướng dẫn trẻ không chia sẻ thông tin cá nhân cho người lạ qua mạng xã hội.

Khi rơi vào tình huống bị đe dọa từ những cuộc gọi điện thoại, người dân cần trình báo cơ quan công an nơi gần nhất để được hỗ trợ. Ngoài ra, người dân cần cảnh báo ngay cho người thân, bạn bè để tránh trở thành nạn nhân tiếp theo. Đồng thời, nâng cao cảnh giác và có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là điều cần thiết để giảm thiểu rủi ro từ hình thức tội phạm này. Liên hệ với các cơ quan chức năng, như Bộ Công an, để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm công nghệ cao, các cơ quan chức năng cũng khuyến khích người dân tham gia các chương trình tuyên truyền về an toàn thông tin và kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn. Qua đó, người dân có thể trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để bảo vệ bản thân trước những thủ đoạn ngày càng tinh vi của tội phạm công nghệ cao.

Khi mùa thi đến, học sinh và phụ huynh thường xuyên phải đối mặt với áp lực và lo lắng về kết quả học tập. Đây cũng là thời điểm mà các đối tượng lừa đảo trực tuyến nhắm vào đối tượng này với những kịch bản ngày càng biến hóa khôn lường. Bằng cách lợi dụng tâm lý mong muốn “đi đường tắt” hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ để đạt được kết quả tốt hơn, các đối tượng lừa đảo đưa ra những lời hứa hẹn hấp dẫn nhưng thực chất là những chiếc “bẫy” lừa đảo.

Các hình thức lừa đảo trực tuyến nhắm vào học sinh và phụ huynh hiện nay rất đa dạng. Một trong những phương thức phổ biến là giả danh cán bộ giáo dục, nhân viên trường học để hỗ trợ sửa hồ sơ dự thi hoặc cung cấp thông tin tuyển sinh. Những đối tượng này thường hứa hẹn giúp học sinh đạt được kết quả cao hơn hoặc hỗ trợ phụ huynh trong việc hoàn thiện hồ sơ, nhưng thực tế lại nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản hoặc thu thập thông tin cá nhân.

Một hình thức khác cũng khá phổ biến là các đối tượng lừa đảo tự xưng là cán bộ tuyển sinh và gửi giấy báo trúng tuyển giả cho học sinh. Việc này không chỉ khiến học sinh và phụ huynh bị lừa đảo mà còn gây ra sự hoang mang và mất niềm tin vào hệ thống giáo dục. Hậu quả của những hành vi lừa đảo này không chỉ dừng lại ở việc mất tài sản mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và sự an toàn thông tin cá nhân của học sinh và phụ huynh.

Để phòng tránh những “bẫy” lừa đảo này, học sinh và phụ huynh cần nâng cao cảnh giác và kiểm chứng thông tin cẩn thận. Thông tin chính thức từ các cơ quan giáo dục và trường học thường được công bố rộng rãi trên các kênh chính thống. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến việc học tập hoặc tuyển sinh, nên liên hệ trực tiếp với nhà trường hoặc cơ quan có thẩm quyền. Học sinh và phụ huynh cũng nên cập nhật kiến thức về an toàn thông tin và các kỹ năng cần thiết để nhận biết các hình thức lừa đảo trực tuyến.

Bằng cách nâng cao nhận thức và có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả, học sinh và phụ huynh có thể bảo vệ mình trước những “bẫy” lừa đảo trực tuyến trong mùa thi. Điều quan trọng là duy trì sự cảnh giác và không rơi vào các lời hứa hẹn hấp dẫn nhưng không có căn cứ. Học sinh và phụ huynh có thể tham khảo thêm thông tin về các biện pháp phòng chống lừa đảo trực tuyến tại các trang web uy tín như Bộ Thông tin và Truyền thông hoặc Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao.

Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn.

Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ.

Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.

Chiều ngày 17/7, chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, đã nhận được một cuộc điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng. Người này thông báo rằng chị có một đơn hàng và yêu cầu chị chuyển khoản 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng đã hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị đã bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức, và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Một quán cà phê độc đáo đã nổi lên như một điểm đến không thể bỏ qua tại khu vực đông người qua lại, nhờ vào sự xuất hiện của một “nàng hậu” thân thiện và quyến rũ. Chủ quán đã khéo léo tạo ra một điểm nhấn đặc biệt để thu hút khách hàng, và có thể nói rằng đó là quyết định sáng suốt. Với sự hiện diện của người phụ nữ xinh đẹp này, không gian quán cà phê trở nên ấm cúng và mời gọi, khiến nhiều người không thể cưỡng lại.

Nơi đây không chỉ là một quán cà phê thông thường, mà còn là một điểm gặp gỡ lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm một không gian thoải mái để thưởng thức đồ uống và tận hưởng bầu không khí ấm áp. “Nàng hậu” của quán không chỉ là một nhân vật trang trí, mà còn là một phần quan trọng trong trải nghiệm của khách hàng. Nhiều người đến quán không chỉ để thưởng thức hương vị của cà phê, mà còn để chiêm ngưỡng vẻ đẹp và sự thân thiện của người phụ nữ này.

Không có gì ngạc nhiên khi quán cà phê này đã trở thành một hiện tượng trên mạng xã hội. Hàng trăm, hàng nghìn lượt chia sẻ hình ảnh và trải nghiệm của khách hàng đã biến nơi đây thành một điểm nóng trong cộng đồng mạng. Điều này không chỉ cho thấy sức hút của quán cà phê, mà còn là minh chứng cho việc xây dựng một thương hiệu độc đáo và gần gũi với khách hàng.

Đáng chú ý, sự thành công của quán cà phê này cũng mở ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp khác trong lĩnh vực dịch vụ. Việc tạo ra những điểm nhấn độc đáo và gần gũi với khách hàng đã trở thành một chiến lược quan trọng để thu hút và giữ chân khách hàng. Quán cà phê với “nàng hậu” thân thiện đã trở thành một biểu tượng cho sự sáng tạo và đổi mới trong kinh doanh dịch vụ.

Về mặt thiết kế và xây dựng không gian, quán cà phê này cũng đã thể hiện sự tinh tế và sáng tạo. Từ cách bố trí chỗ ngồi, ánh sáng, đến việc lựa chọn nhạc nền và trang trí nội thất, tất cả đều được chủ quán cân nhắc kỹ lưỡng để tạo ra một không gian lý tưởng cho khách hàng. Tất cả những yếu tố này đã góp phần tạo nên một trải nghiệm hoàn hảo và đáng nhớ cho khách hàng khi đến thăm quán.

Café thơm ngon và không gian ấm cúng cùng các cô nàng xinh đẹp đã khiến cho đây trở thành Quán cà phê đáng nhớ . Một ngày mới bắt đầu , bạn hãy ghé qua và tận hưởng tại đây . Thông tin chi tiết vui lòng đăng nhập vào Website chính thức của Chúng tôi để đọc thêm thông tin chi thiết .

Trong bối cảnh toàn xã hội đang tích cực triển khai chuyển đổi số, vấn đề an ninh mạng và an toàn thông tin đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Mỗi cá nhân cần chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng để tự bảo vệ mình khi sử dụng công nghệ thông tin và tham gia vào môi trường số.

Tại tỉnh Quảng Ninh, phong trào ‘Bình dân học vụ số’ đang được triển khai mạnh mẽ, với mục tiêu giúp người dân, đặc biệt là những đối tượng ít có điều kiện tiếp cận công nghệ, có thể nắm bắt và làm chủ công nghệ số. Phong trào này đang được triển khai tại nhiều khu dân cư trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, tạo thành một làn sóng thi đua sôi nổi trong cộng đồng.

Tại khu phố 2, phường Hồng Gai, các buổi học tại Nhà văn hóa vào những ngày cuối tuần đã thu hút nhiều người cao tuổi tham gia. Nội dung của các buổi học bao gồm giới thiệu các trang mạng xã hội chính thống để người dân tiếp nhận thông tin thời sự của chính quyền địa phương, khai thác các tiện ích trên ứng dụng VNeID, thanh toán không dùng tiền mặt, và cách sử dụng Googlemaps để định vị và chỉ đường. Đặc biệt, các buổi học còn giúp người dân cảnh giác và nhận biết để phòng ngừa các thủ đoạn lừa đảo và lôi kéo qua mạng của các đối tượng xấu.

Ông Lê Thanh Hà, Trưởng Ban Công tác Mặt trận khu phố 2, cho biết rằng chỉ qua vài buổi học, các thành viên tham gia đã không còn e ngại với việc sử dụng công nghệ, mà trở nên hăng hái, chủ động và tự tin. Việc học tập cần thời gian để có thể thuần thục, nhưng đây là tiền đề rất tốt để khu phố hướng tới mục tiêu xây dựng công dân số toàn diện, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ trong cộng đồng và đảm bảo an toàn cho mọi người khi tham gia không gian mạng.

Trong kỷ nguyên số, thiếu hụt kiến thức công nghệ đồng nghĩa với việc bị gạt ra ngoài lề cuộc sống hiện đại, thậm chí rất dễ bị các đối tượng xấu lợi dụng và lừa đảo để trục lợi. Do đó, tỉnh Quảng Ninh đang tích cực triển khai phong trào ‘Bình dân học vụ số’ với mục đích, yêu cầu và giải pháp đặt ra khá toàn diện. Một trong 7 chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2026 là 100% người dân trưởng thành có tri thức cơ bản về chuyển đổi số, sử dụng nền tảng và dịch vụ số thiết yếu, có khả năng bảo vệ thông tin cá nhân và an toàn dữ liệu trên môi trường số. 100% học sinh từ cấp tiểu học được trang bị kiến thức và kỹ năng số để học tập, có kỹ năng bảo đảm an toàn trong môi trường số.

Công an tỉnh Quảng Ninh được giao nhiệm vụ tăng cường bảo đảm an toàn và an ninh mạng, kịp thời phòng ngừa, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng. Thực tế trong những năm qua, công tác tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức về an toàn thông tin đã được tỉnh quan tâm chỉ đạo thực hiện. Đặc biệt, tỉnh đã triển khai Đề án ‘Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và phổ biến kiến thức về an toàn thông tin giai đoạn 2021-2025’.

Mô hình ‘Sử dụng mạng xã hội an toàn cho học sinh, sinh viên’ đã được thí điểm từ tháng 9/2022 và dần được nhân rộng trong các nhà trường toàn tỉnh. Mô hình này giúp học sinh, sinh viên biết cách khai thác tối ưu không gian mạng cho công việc và học tập, đồng thời mở thêm những kênh tuyên truyền thông tin hữu ích và cảnh báo những thông tin sai trái.

Khi mỗi người dân được trang bị kiến thức để ứng xử văn minh khi truy cập và có ý thức chủ động cảnh giác trước các thông tin độc hại, thủ đoạn sai trái của các loại tội phạm, an toàn trên không gian mạng sẽ được củng cố. Lấy cảm hứng từ phong trào ‘Bình dân học vụ’ do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng năm 1945, phong trào ‘Bình dân học vụ số’ hiện nay đang được triển khai với mục tiêu giúp người dân làm chủ công nghệ số và tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số và xã hội số.

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) vừa phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo mới đang nhắm vào người dùng điện thoại Android và iPhone. Theo đó, các tội phạm công nghệ đang lợi dụng nỗi sợ hãi của người dùng bằng cách giả danh đặc vụ liên bang hoặc cảnh sát, gọi điện thông báo rằng người dùng đang bị điều tra hoặc có lệnh bắt giữ, từ đó yêu cầu chuyển tiền để giải quyết vấn đề.

Tại bang Massachusetts, hơn 500 nạn nhân đã bị lừa đảo và mất tới 9 triệu USD vì các chiêu trò này trong năm 2024. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng công nghệ giả mạo số điện thoại, khiến nạn nhân tin rằng họ đang nhận cuộc gọi từ cơ quan thực thi pháp luật, sau đó yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin bảo mật.

FBI khẳng định rằng cơ quan thực thi pháp luật và liên bang không bao giờ gọi điện đe dọa bắt giữ hoặc yêu cầu chuyển tiền. Tại Boston và nhiều thành phố khác, số vụ lừa đảo dạng này đang gia tăng. Đại diện FBI Boston, ông Ted Docks, nhấn mạnh rằng người dân không nên hoảng loạn hay làm theo yêu cầu của người gọi, mà hãy xác minh lại thông tin bằng cách liên hệ trực tiếp với cơ quan chức năng.

Tương tự, tại Việt Nam, các thủ đoạn lừa đảo qua điện thoại cũng ngày càng tinh vi. Đối tượng thường giả danh cán bộ công an, tòa án, viện kiểm sát, hoặc nhân viên ngân hàng để gọi điện thông báo nạn nhân có liên quan đến vụ án, có lệnh bắt giữ, hoặc tài khoản ngân hàng bị khóa. Chúng yêu cầu nạn nhân cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, hoặc chuyển tiền để xác minh hoặc giải quyết.

Công an nhiều địa phương đã công bố danh sách các số điện thoại lừa đảo và khuyến cáo người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, không làm theo hướng dẫn của các cuộc gọi nghi vấn, đặc biệt là yêu cầu cài đặt ứng dụng lạ hoặc chuyển tiền đến tài khoản không rõ ràng.

Bộ Công an khẳng định rằng khi làm việc với cá nhân, tổ chức, cơ quan chức năng sẽ có văn bản thông báo hoặc làm việc trực tiếp, tuyệt đối không yêu cầu chuyển tiền, cung cấp mã OTP, mật khẩu qua điện thoại hay mạng xã hội. Người dân cần nâng cao cảnh giác, chia sẻ thông tin đến người thân, đặc biệt là người lớn tuổi, nhóm dễ trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo công nghệ cao hiện nay.

Nếu nhận được cuộc gọi lạ với nội dung gây áp lực hoặc đe dọa, người dân hãy cúp máy ngay lập tức và liên hệ với cơ quan chức năng để được hỗ trợ.

Một trường hợp gian dối trong nghề luật sư vừa được phanh phui tại Trung Quốc. Một người phụ nữ họ Triệu, được biết đến trên mạng xã hội với biệt danh ‘luật sư Tây Lục’, đã bị bắt giữ vào ngày 4/7 vì nghi ngờ hành vi lừa đảo.

Cô này đã xây dựng hình ảnh một luật sư chuyên nghiệp và uy tín trên mạng xã hội, nhưng thực tế chưa từng sở hữu chứng chỉ hành nghề luật sư. Triệu thường đăng tải hình ảnh và video trên trang cá nhân với hơn 140.000 người theo dõi, thể hiện cuộc sống giàu có và quyền lực. Cô gắn nhãn ‘nữ luật sư’ và ‘sức mạnh nữ giới’, với nội dung tập trung vào việc khắc họa hình ảnh chuyên nghiệp trong hoạt động như dự phiên tòa, trao đổi với khách hàng, thảo luận vụ án, phỏng vấn luật sư mới hay tham gia các cuộc họp thường ngày.

Cô tự nhận là cố vấn pháp lý riêng của một người nổi tiếng và từng nhận bằng khen hạng nhì, hạng ba từ một cơ quan Chính phủ. Tuy nhiên, vỏ bóc của ‘luật sư Tây Lục’ sụp đổ bắt nguồn từ một vụ ly hôn. Triệu bị nghi đã lừa thân chủ hơn 4,4 triệu NDT (hơn 16 tỷ đồng) và đến nay vẫn chưa hoàn trả hết. Cô tiếp cận thân chủ và lấy lý do phân tách tài sản để thuyết phục người này chuyển tài sản vào tài khoản cá nhân của cô.

Sau khi vụ việc phanh phui, công ty luật nơi Triệu làm việc đã thừa nhận bị đánh lừa bởi danh tiếng trên mạng mà ‘luật sư Triệu’ tự tạo dựng. Triệu được giới thiệu thông qua các mối quan hệ, tự xưng có thành tích nổi bật khiến công ty tin rằng cô là một nhân sự chất lượng cao. Họ chưa từng kiểm tra kỹ các giấy tờ chứng minh năng lực hành nghề của cô.

Công ty luật đã phát hiện Triệu làm giả con dấu trên hợp đồng và thậm chí giả danh luật sư. Người đứng đầu công ty sau đó đã đưa Triệu đến đồn cảnh sát để tự thú. Hiện, Triệu đã bị bắt giữ và đang đối mặt với các cáo buộc về hành vi lừa đảo.

Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) đã tạo ra nhiều thách thức cho người dùng internet. Các mạng xã hội và nền tảng trực tuyến đang tăng cường thanh lọc sản phẩm thông tin, hình ảnh do AI tạo ra nhằm bảo vệ người dùng khỏi lừa đảo trực tuyến.

Đại diện của các nhà mạng và hãng công nghệ cho rằng đã đến lúc nhận rõ giá trị của thông tin xác thực do con người tạo ra và sản phẩm giả lập từ AI. Sự phát triển nhanh chóng của AI trong thời gian ngắn đã tạo ra nguy cơ nhầm lẫn giữa hư và thực, vi phạm bản quyền sáng tạo và tạo ra môi trường nguy hiểm.

Lực lượng an ninh mạng châu Âu đã chỉ ra rằng sản phẩm thông tin từ AI lan truyền trên mạng đã tạo ra sự nhầm lẫn ở người dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Các dạng thông tin như làm bài tập, soạn dữ liệu số, tổng hợp thông tin theo cú pháp, lệnh tìm kiếm đang được sử dụng nhiều hơn, biến công cụ AI thành thông minh hơn. Tuy nhiên, hệ lụy là người dùng có thể tin tưởng tuyệt đối vào tính chân thật của dữ liệu và sử dụng một cách máy móc, gây ra nhầm lẫn và sai lệch.

Một số nhà nghiên cứu đã thử dùng AI vào việc chẩn đoán bệnh tật, sử dụng phác đồ y tế, chọn mua thuốc và thu được kết quả tổng hợp thông tin đáng tin cậy. Tuy nhiên, nếu không có sự tham vấn và kiểm chứng lại từ người có chuyên môn, sẽ có nhiều người nhầm lẫn và gặp nguy hiểm.

Các trường hợp khác đã thử nghiệm so sánh dữ liệu thông tin chính trị, lịch sử xã hội với công cụ AI và phát hiện ra sai sót nghiêm trọng khi dữ liệu được lắp ghép lại tùy tiện. Nhiều thông tin do AI đưa ra khi có yêu cầu đã sai lệch so với thực tế nhưng trình bày khéo léo và trôi chảy, dễ đánh lừa người dùng.

Điều này dễ dẫn đến nghi ngờ của người dùng AI khi tiếp cận vấn đề thời sự, xã hội và kiểm chứng lịch sử. Tất cả cho thấy dữ liệu tổng hợp là nguồn khai thác chính của AI, nhưng không phải dữ liệu nào cũng chính xác.

Nếu có công cụ AI được nhiều nhóm người dùng cố tình đưa dữ liệu sai lệch, tương tác nhiều lần, sẽ tích hợp thông tin không chính xác và gây hệ lụy. Các tổ chức nghiên cứu, ứng dụng đã kiến nghị mạng xã hội, môi trường chia sẻ thông tin, công nghệ phải kiểm tra sản phẩm từ AI.

Trường học, viện nghiên cứu, thư viện số, nhà xuất bản đã vào cuộc ngăn chặn nhầm lẫn học thuật, đánh lừa thông tin tác quyền, giả mạo tác phẩm và sáng chế. Trên không gian mạng, chiêu trò giả lập thông tin, câu view của người dùng có chủ đích, sử dụng AI tạo dữ liệu giả lập không chính xác đang là đối tượng phải thanh lọc.

Cảnh báo của cơ quan an ninh mạng về nguy cơ người dùng bị lừa đảo, tấn công mạng, gây nhầm lẫn thông tin và hiểu sai sự việc khi sử dụng dữ liệu, sản phẩm do AI tạo ra. Cơ quan chức năng đã cảnh báo người dùng mạng xã hội thận trọng, tỉnh táo trước dữ liệu mơ hồ, nhất là có dấu hiệu do công cụ AI soạn.

Hầu hết dữ liệu từ AI đều có tính chất hài hước, hình ảnh gần gũi, đẹp mắt, dễ thu hút người dùng quan tâm và tác động thông tin, cảm xúc người dùng. Theo cơ quan chức năng, thanh lọc thông tin tạo ra từ AI, bảo đảm giúp người dùng tránh bị nguy hại, nhầm lẫn, lừa đảo trực tuyến là cần thiết và cần sự hợp tác của đa số người dùng.

Thời gian gần đây, TP Hồ Chí Minh đã ghi nhận một hiện tượng đáng lo ngại khi hàng trăm người hiến máu tình nguyện nhận được các cuộc gọi lạ từ những người tự xưng là nhân viên của Sở Y tế, Bệnh viện Truyền máu Huyết học, Trung tâm Hiến máu nhân đạo thành phố và các đơn vị tổ chức hiến máu.

Những đối tượng này thông báo rằng kết quả hiến máu của người dân có ‘bất thường’ và yêu cầu cung cấp hình ảnh căn cước công dân, tài khoản VNeID, kết bạn Zalo để ‘hướng dẫn đăng ký khám, làm xét nghiệm hoặc xác minh danh tính’. Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã xác định đây là một hình thức lừa đảo mới, gây hoang mang trong cộng đồng người hiến máu tình nguyện và đe dọa nghiêm trọng đến quyền lợi của người dân.

Hành vi này cũng gây mất an ninh trật tự xã hội và ảnh hưởng đến uy tín của ngành Y tế cũng như phong trào hiến máu nhân đạo trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Trước tình hình này, ngành Y tế TP Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều hoạt động truyền thông nhằm cảnh báo người dân thông qua ứng dụng ‘Giọt máu vàng’, website, fanpage chính thức và gửi tin nhắn SMS đến cộng đồng người hiến máu để cảnh giác và không cung cấp thông tin cá nhân cho các đối tượng lạ.

Đồng thời, Sở Y tế cũng đã phối hợp với các cơ quan báo đài để truyền thông về quy trình hiến máu, giúp người dân hiểu biết và phòng tránh lừa đảo, đồng thời khuyến khích tham gia hiến máu tình nguyện. Sở Y tế TP Hồ Chí Minh khuyến cáo người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân cho các cuộc gọi hoặc tin nhắn lạ.

Khi phát hiện các dấu hiệu nghi vấn, người dân không nên làm theo hướng dẫn của các đối tượng lạ mà cần chủ động báo cáo cho cơ quan Công an hoặc thông báo về các cơ sở y tế để được hỗ trợ và xử lý kịp thời. Ngành Y tế TP Hồ Chí Minh khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để theo dõi tình hình và phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm bảo vệ quyền lợi và bảo mật thông tin của người hiến máu.

Cũng theo Sở Y tế, các cơ sở y tế và đơn vị tiếp nhận hiến máu chỉ liên hệ với người dân qua các phương thức chính thống. Các tin nhắn gửi đến người hiến máu sẽ hiển thị tên thương hiệu ‘BVTMHH’ hoặc ‘TTHIENMAUTP’. Bệnh viện không yêu cầu người dân cung cấp thông tin cá nhân qua ứng dụng, Zalo hoặc bất kỳ đường link nào.

Nếu có nghi ngờ, người dân có thể gọi ngay đến tổng đài của Bệnh viện Truyền máu Huyết học theo số 028.39557858 để xác minh.

Ngày 28/7, Bộ Công an đã phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo mới, được gọi là “bắt cóc online”, một phương thức tinh vi và nguy hiểm đang nhắm vào các học sinh, sinh viên và những người trẻ nhẹ dạ, cả tin.

Cụ thể, theo Bộ Công an, các đối tượng lừa đảo có thể khiến nạn nhân bị khống chế, điều khiển như trong một vụ bắt cóc thật sự, mặc dù không có sự tiếp xúc trực tiếp. Mục tiêu của thủ đoạn này chủ yếu là các học sinh, sinh viên và những người trẻ nhẹ dạ, cả tin.

Trước đó, vào ngày 26/7, Công an xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh, đã ngăn chặn thành công một vụ lừa đảo với thủ đoạn “bắt cóc, tống tiền online”. Vụ việc liên quan đến một thiếu niên bị một nhóm người lạ gọi điện thông báo đang bị bắt cóc và yêu cầu gia đình chuyển khoản 250 triệu đồng để chuộc người.

Công an xã Thạch Hà đã nhanh chóng vào cuộc, phối hợp với các đơn vị khác để xác minh và tìm thấy cháu N, người bị lừa đảo, tại một khách sạn trên địa bàn. Cháu N cho biết đã bị một nhóm đối tượng gọi điện, tự xưng là công an và cáo buộc cháu liên quan đến đường dây rửa tiền. Các đối tượng yêu cầu cháu giữ bí mật, không thông báo với ai và thuê phòng khách sạn để “hợp tác điều tra”.

Bộ Công an phân tích, thủ đoạn lừa đảo này được dàn dựng bài bản qua 3 giai đoạn: gọi điện cho nạn nhân, tự xưng là cán bộ công an và đưa ra cáo buộc bịa đặt; tạo tâm lý hoảng loạn và yêu cầu giữ bí mật; ép nạn nhân rời khỏi nơi ở và cắt đứt liên lạc. Sau đó, các đối tượng sẽ dựng kịch bản giả và yêu cầu chuyển tiền.

Để phòng tránh, Bộ Công an khuyến cáo học sinh, sinh viên và phụ huynh cần cảnh giác, tuyên truyền cho người thân và bạn bè về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này. Cơ quan công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi qua công an địa phương, không làm việc qua điện thoại và không yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng.

Người dân cần báo ngay cho cơ quan công an khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo. Đồng thời, Bộ Công an cũng yêu cầu người dân cần nâng cao cảnh giác và không mắc bẫy của những kẻ lừa đảo.

Nữ dẫn chương trình truyền hình Elaine Crowley của Virgin Media Ireland AM đã lên tiếng về việc hình ảnh của cô bị sử dụng trong một kế hoạch lừa đảo giảm cân, khiến hàng ngàn người bị lừa đảo. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Elaine đã chia sẻ về kinh nghiệm của mình khi truy đuổi một kẻ lừa đảo trên internet đến Quần đảo Cayman sau khi hình ảnh của cô bị sử dụng để lừa đảo người dân.

Tuần này, Elaine Crowley cũng đã công khai vạch trần một kế hoạch lừa đảo giảm cân khác sử dụng hình ảnh giả của cô. Cô đã đăng một bức ảnh selfie cho thấy phần giữa của cơ thể mình. Việc này đã giúp Elaine nhận được nhiều tin nhắn từ người dân hỏi về việc cô có tham gia một chương trình giảm cân hay không. Một người đã gửi cho cô một ảnh chụp màn hình và Elaine gần như ngã xuống sofa vì cười.

Cô cho biết: ‘Làm thế nào mà bất kỳ ai cũng có thể nghĩ rằng đó là tôi! Tôi nghĩ đó là điều hài hước nhất, nhưng sau đó tôi nhận ra rằng có một số người bị lừa đảo.’ Elaine đã quyết định đăng một bài viết để cảnh báo người dân về kế hoạch lừa đảo này.

Elaine cũng cho biết cô đã từng là nạn nhân của kế hoạch lừa đảo trực tuyến trước đây. ‘Đầu tiên, tôi bị lừa đảo khi bán viên giảm cân và tôi đã đuổi theo công ty đến Quần đảo Cayman và đe dọa hành động pháp lý,’ cô tiết lộ. ‘Việc đó đã mất vài tuần, nhưng có những người bị lừa đảo hàng ngàn euro vì họ đã đăng ký một liều viên giảm cân và sau đó bị rút tiền trực tiếp hàng tháng mà không biết.’

Elaine cho biết cô muốn có đủ khả năng để truy đuổi những gã khổng lồ truyền thông xã hội. Cô cũng hy vọng sẽ có thể giúp người dân tránh bị lừa đảo trong tương lai. Với kinh nghiệm của mình, Elaine hy vọng sẽ nâng cao nhận thức về vấn đề lừa đảo trực tuyến và giúp bảo vệ người dân khỏi những kẻ lừa đảo.

Hiện tại, vẫn chưa có thông tin cụ thể về việc Elaine sẽ thực hiện những bước tiếp theo để chống lại kế hoạch lừa đảo này. Tuy nhiên, việc cô lên tiếng và cảnh báo người dân đã giúp nhiều người nâng cao cảnh giác và tránh bị lừa đảo.

Ngày 24/7, trong khuôn khổ cuộc Họp báo thường kỳ Quý II/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Lê Quang Tự Do đã cung cấp thông tin đáng chú ý về tình hình vi phạm trên các nền tảng mạng xã hội trong 6 tháng đầu năm 2025. Theo ông Lê Quang Tự Do, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thực hiện việc chặn và gỡ bỏ hàng chục nghìn nội dung vi phạm trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, TikTok, Apple và Google.

Khoảng 30.000 tài khoản giả mạo đã được gỡ bỏ trong 6 tháng qua, tuy nhiên tình trạng tái diễn vẫn còn phức tạp. Bên cạnh đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã cấp mới nhiều giấy phép cho các mạng xã hội, trang thông tin điện tử, trò chơi điện tử. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng phối hợp xử lý các vi phạm trong quảng cáo thực phẩm.

Ông Lê Quang Tự Do nhận định rằng thời gian qua, các hình thức lừa đảo trực tuyến đã gia tăng mạnh mẽ cả về quy mô và mức độ tinh vi. Nhiều tài khoản giả mạo đã xuất hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau, từ cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp đến người nổi tiếng, với các thủ đoạn ngày càng tinh vi và có tổ chức.

Để ngăn chặn tình trạng lừa đảo ngày càng tinh vi trên không gian mạng, ông Lê Quang Tự Do cho biết các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã triển khai các biện pháp kỹ thuật truy vết để chặn và gỡ bỏ các tài khoản giả mạo. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, thuộc Bộ Công an đã gửi tin nhắn điện thoại đến từng người dân thông báo về những thủ đoạn mới lừa đảo trên các nền tảng xã hội. Tuy nhiên, ông Lê Quang Tự Do cũng cho rằng các biện pháp kỹ thuật chỉ mang tính tạm thời, giải pháp lâu dài và bền vững vẫn là nâng cao ‘sức đề kháng’ của từng người dân trước các hình thức lừa đảo trực tuyến ngày một tinh vi.

Ông Lê Quang Tự Do cũng nhấn mạnh rằng trong bối cảnh công nghệ mới phát triển quá nhanh chóng và tinh vi, rất cần sự đồng hành của báo chí trong việc phát hiện, cảnh báo sớm các thủ đoạn lừa đảo tinh vi, góp phần ngăn chặn, hạn chế tối đa thiệt hại do lừa đảo mạng gây ra, cùng xây dựng một môi trường mạng an toàn, lành mạnh, đáng tin cậy.

Lừa đảo giả mạo shipper – một vấn đề nhức nhối trong thời đại giao dịch trực tuyến

Dù cơ quan chức năng liên tục cảnh báo và báo chí thường xuyên đăng tin về thủ đoạn lừa đảo giả mạo shipper, nhiều người vẫn trở thành nạn nhân của những kẻ gian manh. Những kẻ lừa đảo này đã thao túng nạn nhân bằng cách khai thác triệt để tâm lý chủ quan của người tiêu dùng và sự thiếu cảnh giác trong giao dịch trực tuyến.

Thủ đoạn lừa đảo tinh vi

Những chiêu lừa phổ biến mà kẻ gian sử dụng bao gồm gọi điện giả danh nhân viên giao hàng, đọc chính xác tên, số điện thoại và địa chỉ của khách để tạo sự tin tưởng, sau đó yêu cầu khách chuyển khoản vào tài khoản cá nhân với lý do phát sinh phí giao hàng hoặc phí bảo hiểm hàng hóa. Ngay khi nhận được tiền, đối tượng lập tức chặn liên lạc, khiến nạn nhân mất tiền và không nhận được hàng.

Một thủ đoạn khác là đánh vào sự lo sợ của nạn nhân bằng cách thông báo đã chuyển nhầm tài khoản ‘hội viên shipper’. Đối tượng nói rằng nếu không hủy dịch vụ, tài khoản sẽ bị trừ từ 2 đến 3,5 triệu đồng mỗi tháng. Trong tình huống căng thẳng này, nhiều người làm theo yêu cầu, nhấp vào liên kết lạ hoặc cung cấp mã OTP để ‘hủy dịch vụ’, vô tình mở đường cho kẻ gian chiếm đoạt tiền và thông tin cá nhân.

Nguyên nhân người dân dễ sập bẫy

Nguyên nhân người dân dễ sập bẫy là do tình trạng rò rỉ dữ liệu cá nhân, tâm lý sợ mất đơn hàng, vội vàng nhận hàng khi bận rộn và sự chuyên nghiệp của những kẻ lừa đảo. Chúng sử dụng giọng nói tự tin, thuật ngữ chuyên ngành vận chuyển, thậm chí gửi hình ảnh giả mạo nhân viên giao hàng hoặc phiếu giao hàng để củng cố lòng tin của khách.

Cách nhận biết và phòng tránh

Để nhận biết và phòng tránh, người tiêu dùng cần lưu ý rằng nhân viên giao hàng chính thống không bao giờ yêu cầu khách hàng chuyển khoản vào tài khoản cá nhân trước khi nhận hàng. Nếu gặp tình huống yêu cầu đóng phí bổ sung hoặc cung cấp mã OTP để hoàn tất giao dịch, người mua phải lập tức dừng lại và xác minh thông tin qua ứng dụng chính thức của đơn vị vận chuyển.

Xử lý khi bị lừa

Khi bị lừa, người dân cần giữ lại toàn bộ bằng chứng, trình báo cơ quan công an gần nhất hoặc liên hệ với các đường dây nóng để được hỗ trợ xử lý.

Công an thành phố Hồ Chí Minh gần đây đã phát hiện và giải cứu nhiều trường hợp lừa đảo “bắt cóc online” nhắm vào học sinh và sinh viên. Mặc dù nhiều nạn nhân có kiến thức về công nghệ, nhưng họ thiếu kỹ năng để nhận diện các chiêu trò lừa đảo, dẫn đến việc rơi vào bẫy của những kẻ lừa đảo.

Một trường hợp gần đây điển hình là của sinh viên L.T.K.Y (sinh năm 2004, cư trú tại phường Bảy Hiền, thành phố Hồ Chí Minh). Y nhận được một cuộc gọi từ người tự xưng là nhân viên giao hàng của Shopee, yêu cầu kết bạn trên Zalo. Sau đó, một người mặc đồ công an gọi video qua Zalo, nói rằng Y liên quan đến một đường dây ma túy và rửa tiền. Người này yêu cầu Y cài đặt phần mềm “Zoom Workplace” và đăng nhập bằng mã riêng để “làm việc nội bộ”. Trong quá trình “làm việc”, những kẻ lừa đảo biết rằng Y muốn đi du học Mỹ, nên chúng yêu cầu Y chuyển khoản tổng cộng hơn 800 triệu đồng vào tài khoản ngân hàng mà chúng chỉ định để “chứng minh tài chính”.

Những kẻ lừa đảo thường tiếp cận nạn nhân thông qua tin nhắn, cuộc gọi hoặc video call. Chúng giả danh là cán bộ công an và nói rằng đang xử lý một vụ án liên quan đến nạn nhân, chẳng hạn như rửa tiền, buôn bán ma túy, gian lận tài chính… Qua đó, chúng cố gắng tạo ra sự hoang mang và sợ hãi trong tâm lý của người bị hại. Khi nạn nhân bắt đầu lo sợ, chúng yêu cầu người đó “hợp tác điều tra” bằng cách rời khỏi nơi ở và đến thuê một phòng khách sạn hoặc nhà nghỉ, ở yên một chỗ.

Thượng tá Lê Duy Sâm, Phó Trưởng phòng Cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hồ Chí Minh, đã cảnh báo rằng học sinh, sinh viên và người trẻ cần trang bị cho mình kỹ năng nhận diện các chiêu trò lừa đảo và cảnh giác cao độ trước mọi yêu cầu bất thường qua mạng. Ông nhấn mạnh rằng không nên để “màn hình điện thoại” trở thành công cụ dẫn dắt cuộc đời bạn rơi vào tay kẻ xấu.

Công an thành phố Hồ Chí Minh đã giải cứu nhiều nạn nhân trong các vụ lừa đảo “bắt cóc online” và cảnh báo người dân cần cẩn thận khi nhận được các cuộc gọi hoặc tin nhắn lạ. Bất kỳ cuộc gọi nào mạo danh cán bộ Công an, Viện Kiểm sát, yêu cầu cài phần mềm, chuyển tiền hoặc thuê khách sạn… đều là lừa đảo.

Để phòng tránh những vụ lừa đảo này, người dân cần nâng cao cảnh giác và có kiến thức về các hình thức lừa đảo trên mạng. Khi nhận được các cuộc gọi hoặc tin nhắn khả nghi, cần xác minh thông tin và không thực hiện bất kỳ yêu cầu nào mà không có sự xác minh rõ ràng. Nếu cần thiết, hãy liên hệ với cơ quan chức năng để được hỗ trợ và tư vấn.

Công an thành phố Hồ Chí Minh cũng kêu gọi người dân nếu gặp phải trường hợp lừa đảo “bắt cóc online” hoặc có thông tin về các hoạt động lừa đảo, hãy lập tức liên hệ với cơ quan công an gần nhất để được giúp đỡ và xử lý kịp thời.

Ngày 12/6, chị N.N, chủ một thương hiệu túi xách, đã nhận được một tập tin nén định dạng .RAR từ một người lạ qua Zalo. Người gửi tự xưng là khách hàng có nhu cầu mua sỉ và đặt tên tập tin là “Đề nghị báo giá” với yêu cầu mở ngay để xem nội dung. Việc mở tập tin này đã trở thành bước đầu tiên trong một chuỗi sự kiện kéo dài và gây ra nhiều thiệt hại về cả tài chính lẫn tinh thần cho chị N.N.

Sau khi mở tập tin, hệ thống báo lỗi và không hiển thị gì cả, chị N.N đã tắt đi và định để hôm sau kiểm tra lại. Tuy nhiên, hành động này đã cho phép tin tặc cài đặt mã độc vào máy tính của chị. Kẻ gian đã âm thầm chiếm quyền kiểm soát toàn bộ thiết bị của chị mà không để lại bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Trong 7 ngày tiếp theo, chị N.N vẫn làm việc bình thường, nhưng các thao tác đăng nhập, bao gồm cả cookie, ID và thông tin bảo mật, đều bị theo dõi và ghi lại. Việc để máy tính hoạt động liên tục, không tắt sau giờ làm, cũng vô tình tạo điều kiện cho tin tặc có thời gian truy cập và thao tác không ngừng.

Đến ngày 19/6, tin tặc bắt đầu hành động, chiếm quyền Facebook cá nhân và vô hiệu hóa không thể khôi phục, mất quyền quản lý Business Manager trên Meta, thất thoát tài sản kinh doanh gồm fanpage chính cùng các tài khoản quảng cáo liên kết cùng tài khoản Instagram. Về tài chính, do kết nối thẻ tín dụng với tài khoản quảng cáo, tin tặc đã gắn chiến dịch quảng cáo ảo và trừ tiền trực tiếp từ thẻ. Nền tảng Meta không yêu cầu OTP cho mỗi giao dịch, tạo kẽ hở cho hành vi này.

Chị N.N hoàn toàn không biết mình đã bị tấn công máy tính cho đến khi hàng loạt thiệt hại xảy ra dồn dập vào ngày 19/6. Cảm giác hoang mang bao trùm khi nạn nhân tin rằng bản thân đã thiết lập bảo mật hai lớp đầy đủ và sử dụng mật khẩu phức tạp.

Mãi đến tối ngày 21/6, sau khi nhớ lại tình huống kỳ lạ hôm 12/6 và nhờ một người bạn kiểm tra tập tin “báo giá”, sự thật mới được phơi bày: đó chính là một tập tin chứa mã độc, đã giúp tin tặc cài đặt phần mềm điều khiển từ xa và theo dõi mọi hoạt động trong suốt bảy ngày trước khi ra tay.

Theo chị N.N, điều khiến cô kiệt quệ nhất không chỉ là tài chính mà là tổn thất tinh thần trong suốt hơn một tháng cố gắng vực dậy sau biến cố. Toàn bộ hệ thống kinh doanh, từ fanpage, tài khoản quảng cáo đến kênh Instagram đều bị sập đột ngột, buộc cô phải bắt đầu lại gần như từ con số 0.

Quá trình liên hệ với Meta để khôi phục tài khoản cũng là một hành trình đầy thử thách. Chị N.N chia sẻ hầu hết các biểu mẫu hỗ trợ của Meta đều được xử lý tự động bằng AI, khiến tỷ lệ được con người thật sự phản hồi là rất thấp.

Dưới góc độ kỹ thuật, ông Ngô Tuấn Anh – Tổng giám đốc Công ty An ninh mạng SCS cho biết hình thức lừa gửi các tập tin nén để chiếm đoạt tài khoản khá phổ biến. Kẻ lừa đảo đã lợi dụng lỗ hổng trên phần mềm giải nén WinRAR của nạn nhân, vốn chưa được cập nhật bản vá.

Khi nghi ngờ trở thành nạn nhân của tin tặc, chuyên gia khuyến nghị hành động nhanh chóng để giảm thiểu thiệt hại tối đa. Điều đầu tiên cần làm là ngắt kết nối mạng của máy tính vừa thao tác. Đồng thời, người dùng cần đổi ngay tất cả mật khẩu tài khoản mạng xã hội, email, dịch vụ ngân hàng trực tuyến và thiết lập bảo mật hai yếu tố (2FA).

Chị N.N khuyên mọi người nên cảnh giác với tập tin lạ, tách bạch tài khoản cá nhân và kinh doanh, không đăng nhập tài khoản quan trọng trên máy tính công cộng, mạng hay thiết bị lạ, sao lưu định kỳ tài liệu và luôn có tài khoản dự phòng để có thể làm quản trị viên thay thế trong trường hợp khẩn cấp.