Nhiều khu chợ truyền thống tại Hà Nội sau khi được đầu tư hàng chục tỷ đồng lại rơi vào cảnh hoang hóa, lãng phí. Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn ảnh hưởng đến đời sống dân sinh và bộ mặt đô thị.

Chợ Phúc Lý, nằm ở phường Tây Tựu, Thành phố Hà Nội, là một điển hình. Dự án này được khởi công xây dựng từ tháng 10/2010 và hoàn thành vào năm 2017 với diện tích 3.900 m2, gồm một khu chợ chính hai tầng và khu bán hàng ngoài trời. Tuy nhiên, sau gần 7 năm hoàn thiện, chợ lại rơi vào cảnh vắng bóng tiểu thương và nhiều hạng mục đang dần xuống cấp.

Chợ Xuân Phương, phường Xuân Phương, Thành phố Hà Nội, cũng gặp tình trạng tương tự. Dự án này được khởi công từ tháng 2/2017 với số vốn đầu tư gần 18 tỷ đồng trên diện tích hơn 6.000 m2. Công trình được kỳ vọng là trung tâm thương mại dân sinh hiện đại, đáp ứng được nhu cầu buôn bán cho khu vực. Tuy nhiên, sau khi hoàn thiện khu nhà chính vào năm 2018, dự án lại vướng giải phóng mặt bằng phần khu vực ngoài trời. Đến cuối năm 2022, các vướng mắc cơ bản được tháo gỡ, nhưng đến nay, chợ vẫn chưa thể đi vào hoạt động.

Chợ dân sinh Lĩnh Nam, phường Vĩnh Hưng, Thành phố Hà Nội, có diện tích lên tới 3.000 m2 gồm khu chợ chính hai tầng và khu bán hàng ngoài trời. Chợ được xây dựng trên cơ sở mô hình chợ truyền thống theo hướng văn minh, hiện đại nhằm góp phần xoá chợ cóc, chợ tạm đang tồn tại trên địa bàn quận Hoàng Mai (cũ). Tuy nhiên, hiện tại khu chợ hai tầng đang trong tình trạng sử dụng sai mục đích. Khu vực tầng 1 đang được sử dụng làm nơi để ô tô. Xung quanh chợ là cảnh nhếch nhác của hạ tầng xuống cấp, rác chất thành bãi và cỏ cây um tùm.

Tình trạng chợ dân sinh bị bỏ hoang không phải là câu chuyện mới ở Hà Nội. Đã có không ít dự án chợ được đầu tư hàng chục tỷ đồng với nhiều kỳ vọng nhưng sau khi hoàn thiện lại lâm vào cảnh “chợ không người”. Thực trạng này không chỉ gây lãng phí ngân sách mà còn tác động tiêu cực đến đời sống dân sinh và bộ mặt đô thị. Trong khi người dân thiếu điểm mua bán hợp lý, văn minh thì cơ sở hạ tầng chợ được xây dựng lại không được sử dụng đúng mục đích.

Trước thực trạng đó, tháng 4/2024, UBND TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 110 về thực hiện chỉ tiêu xây dựng, cải tạo chợ trên địa bàn giai đoạn 2024-2025. Theo đó, Hà Nội dự kiến xây mới 17 chợ, trong đó có 5 chợ hoàn thành trong năm 2024, 12 chợ hoàn thành trong năm 2025. Với kế hoạch này, thành phố hy vọng sẽ cải thiện tình trạng chợ bỏ hoang và đáp ứng nhu cầu mua bán của người dân.

Để đạt được mục tiêu này, thành phố cần có những giải pháp cụ thể và quyết liệt hơn. Đầu tiên, cần rà soát lại tất cả các dự án chợ đang bị bỏ hoang, xác định rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và có kế hoạch xử lý cụ thể. Đối với các chợ đã được đầu tư nhưng không hiệu quả, cần có kế hoạch điều chỉnh, tái cấu trúc để phù hợp với nhu cầu thực tế của người dân.

Bên cạnh đó, thành phố cũng cần có những chính sách hỗ trợ để thu hút tiểu thương về chợ, tạo điều kiện thuận lợi cho họ trong việc kinh doanh. Đồng thời, cần tăng cường công tác quản lý, giám sát để đảm bảo các chợ được xây dựng đúng mục đích và sử dụng hiệu quả.

Bài viết cũng nhấn mạnh rằng việc xây dựng, cải tạo chợ không chỉ là vấn đề về cơ sở hạ tầng mà còn liên quan đến đời sống của người dân. Do đó, thành phố cần có những giải pháp toàn diện và phù hợp để giải quyết tình trạng chợ bỏ hoang, lãng phí và đáp ứng nhu cầu mua bán của người dân.

Trong nỗ lực thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp, tỉnh Thái Nguyên đang tập trung nguồn lực để phát triển hạ tầng, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án quy mô lớn. Tuy nhiên, vào thời điểm các địa phương trên địa bàn tỉnh đang tích cực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng để triển khai loạt dự án vào quý III/2025, một vấn đề tiêu cực đã xuất hiện. Nhiều hộ dân đã lợi dụng thời cơ này để xây dựng trái phép, với mục đích kê khai đền bù.

Các hộ dân đã tiến hành xây dựng một cách ồ ạt, có hộ thậm chí xây dựng trong đêm để hoàn thành công trình, không để chính quyền kịp ngăn chặn. Ông Lê Thanh Sơn – Chủ tịch UBND xã Điềm Thụy cho biết, có hộ dân chỉ mất một buổi sáng để dựng xong công trình tạm. Nếu không xử lý kịp thời, tình trạng xây dựng trái phép sẽ còn lan rộng.

Thực tế, tại khu vực phường Vạn Xuân và phường Phổ Yên, hàng loạt công trình, chuồng trại, bể phốt, mái tôn đã được dựng lên. Trước tình trạng này, chính quyền địa phương đã lập biên bản yêu cầu dừng thi công đối với các trường hợp vi phạm, nhưng các hộ dân khác vẫn cố tình xây dựng thêm. Họ cho rằng, do không nắm rõ thông tin quy hoạch nên mới xây dựng, hoặc chỉ dựng tạm để phục vụ sinh hoạt.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc cố tình xây dựng trái phép là có ý đồ trục lợi. Một người dân địa phương cho biết: “Không ít người dân có tâm lý tranh thủ dự án đang chờ triển khai rồi xây dựng thêm để nhận tiền đền bù. Tôi mong sẽ có biện pháp xử lý dứt điểm, không để tình trạng vi phạm tiếp diễn công khai như hiện nay”. Chính sách và quy định về đất đai cần được thực hiện một cách nghiêm ngặt để tránh những trường hợp lạm dụng.

Cùng với việc xây dựng trái phép, nhiều hộ còn đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng đất, kê khai sai hiện trạng nhằm trục lợi. Các hộ dân cố tình xây dựng trái phép sẽ gây khó khăn trong việc bồi thường, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện triển khai các dự án đầu tư.

Nhà nước cần đảm bảo công bằng, đúng đối tượng khi đền bù, giải tỏa, bồi thường tài sản trên đất cho người dân. Không thể chi tiền để trả cho những trường hợp gian dối, thậm chí là có hành vi vi phạm pháp luật. Vấn đề đặt ra là phải ngăn chặn, xử lý các trường hợp xây dựng trái phép. Hộ dân nào xây dựng trái phép, lực lượng chức năng cần lập biên bản xử phạt ngay lập tức.

Cần căn cứ quy hoạch hiện tại để quản lý, sử dụng công cụ hỗ trợ ghi hình như quay flycam để phát hiện xây dựng trái phép. Chính sách đền bù và bồi thường cho dân là phải đúng đối tượng, không thể lãng phí ngân sách cho những kẻ cố tình trục lợi. Nếu làm nghiêm thì không thể có người dân nào làm sai được. Nếu cố tình xây dựng trái phép, thì cương quyết cưỡng chế, không bồi thường.