Giáo sư, Tiến sĩ Trần Vân Khánh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu gene – protein, Trường Đại học Y Hà Nội, đã đưa ra nhận định rằng việc sàng lọc gene có thể giúp tránh các bệnh lý huyết học di truyền và bệnh loạn dưỡng cơ. Quá trình sàng lọc người mang gene là một phần quan trọng của việc chuẩn bị mang thai và chăm sóc trước sinh, nhằm xác định các cặp vợ chồng có nguy cơ truyền bệnh cho con cái.

Nhiều người trong số chúng ta là người mang gene và không biết điều đó, vì thế những cặp vợ chồng khỏe mạnh cũng có thể di truyền gene bệnh cho con. Hiện nay, việc tư vấn và xét nghiệm tiền hôn nhân, sàng lọc di truyền giúp phát hiện những người mang gene đột biến, đánh giá nguy cơ khi sinh con đã được triển khai ở nhiều nơi. Đặc biệt, với các gia đình được hỗ trợ sinh sản, hoạt động này được triển khai nhiều hơn.

Giáo sư Khánh cho biết có thể sàng lọc gene để đánh giá nguy cơ 2 nhóm bệnh di truyền dựa theo cơ chế di truyền, gồm bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường và bệnh di truyền liên kết nhiễm sắc thể giới tính X. Những năm qua, đã có hàng trăm em bé khỏe mạnh sinh ra từ các gia đình mang gene bệnh tan máu bẩm sinh (thalassamia), teo cơ tủy, loạn dưỡng cơ Duchene, bại não, loạn sản sụn xương, rối loạn chuyển hóa bẩm sinh, tim bẩm sinh, câm điếc bẩm sinh, khô da sắc tố…

Thalassamia là bệnh lý di truyền phổ biến nhất ở Việt Nam với 13% dân số mang gene, tức là trong 10 người có ít nhất 1 người mang gene và xác suất 2 người cùng mang gene kết hôn rất cao. Người mắc bệnh sẽ phải điều trị bằng truyền máu và thải sắt suốt đời, ảnh hưởng thể chất, tâm lý và chất lượng cuộc sống.

Mọi thai kỳ đều có nguy cơ rủi ro, các cặp vợ chồng đều nên đi khám sức khỏe sinh sản để giảm tối đa nguy cơ sinh con bất thường. Việc sàng lọc gene không chỉ giúp phát hiện các bệnh lý di truyền mà còn giúp các cặp vợ chồng có thể lên kế hoạch mang thai và chăm sóc trước sinh một cách tốt nhất.

Bên cạnh đó, một số quốc gia như Uzbekistan đã áp dụng kỹ thuật sàng lọc gene để nâng cao thành tích thể thao. Thể thao Uzbekistan những năm qua tiến bộ thần tốc đến mức giới khoa học thể thao toàn cầu phải đổ xô tìm hiểu bí quyết của họ. Câu trả lời có thể nằm ở gene di truyền. gene đóng vai trò quan trọng và là nền tảng để phát triển thành tích thể thao.

Trường Đại học Y Hà Nội vừa tổ chức lễ khai giảng dự án ‘Cơ hội AI dành cho nhân viên y tế’, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc trang bị cho đội ngũ y tế những kỹ năng cần thiết để dẫn dắt quá trình chuyển đổi số trong ngành y tế. Phó giáo sư, Tiến sĩ Lương Mai Anh, Phó Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế), đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, với mục tiêu “đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

AI đang ngày càng định hình lại tương lai của ngành y tế toàn cầu, với khả năng hỗ trợ chẩn đoán hình ảnh, tối ưu hóa quy trình điều trị và cá nhân hóa chăm sóc bệnh nhân. Tại Việt Nam, Bộ Y tế đã xác định AI là một giải pháp then chốt để xây dựng hệ thống quản trị y tế thông minh, hỗ trợ chẩn đoán, điều trị, cũng như phát triển phần mềm cảnh báo dịch bệnh và theo dõi sức khỏe. Dự án ‘Cơ hội AI dành cho nhân viên y tế’ đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 15.000 nhân viên y tế Việt Nam trong giai đoạn 2025-2026, nhằm thúc đẩy ứng dụng AI trong khám chữa bệnh, nghiên cứu khoa học và quản trị y tế.

Chương trình đào tạo của dự án bao gồm 5 module chính, được hướng dẫn bởi các chuyên gia đào tạo chứng nhận toàn cầu của Google. Các nội dung đào tạo tập trung vào tối ưu hóa hiệu suất công việc với công cụ AI, thiết kế câu lệnh hiệu quả để khai thác AI, ứng dụng AI một cách có trách nhiệm và đạo đức, cũng như nắm bắt xu hướng phát triển AI trong y tế. Qua đó, dự án không chỉ tập trung vào việc nâng cao kỹ năng cá nhân mà còn hướng đến xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo trong ngành y tế, thúc đẩy chuyển đổi số bền vững và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe.

Thông qua dự án này, Trường Đại học Y Hà Nội và các đơn vị phối hợp hy vọng sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc ứng dụng AI tại Việt Nam, không chỉ trong lĩnh vực y tế mà còn đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Việc trang bị kỹ năng AI cho đội ngũ y tế sẽ giúp họ trở thành những người tiên phong trong việc dẫn dắt quá trình chuyển đổi số, từ đó mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và cộng đồng.

Ngày 18/7, tại Trường Đại học Y Hà Nội, lễ khai giảng chính thức dự án ‘Cơ hội AI dành cho nhân viên y tế’ đã diễn ra, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình nâng cao năng lực số và thúc đẩy chuyển đổi số ngành y tế Việt Nam. Dự án này được triển khai bởi VietHealth dưới sự định hướng và chỉ đạo của Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo – Bộ Y tế, cùng với sự bảo trợ của Hội Nghiên cứu và Ứng dụng Công nghệ Y – Sinh Việt Nam (VAMBRA) và sự hỗ trợ của các Trường Đại học y, dược thuộc Bộ Y tế.

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành những công cụ không thể thiếu trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là y tế. Việc ứng dụng hiệu quả AI không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng công việc mà còn góp phần quan trọng trong cải cách hành chính, hiện đại hóa hệ thống y tế công.

PGS.TS Lương Mai Anh – Phó Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo, Bộ Y tế nhấn mạnh, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã nêu rõ yêu cầu nhiệm vụ ‘triển khai sâu rộng phong trào học tập số, phổ cập nâng cao kiến thức số trong cán bộ, công chức và nhân dân.’ Bộ Y tế cũng đã có Quyết định 878/QĐ-BYT và Quyết định 2121/QĐ-BYT để thực hiện Nghị quyết 30/NQ-CP và Nghị quyết 71/NQ-CP của Chính phủ triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW trong ngành y tế.

AI đang định hình lại tương lai ngành y tế toàn cầu, từ hỗ trợ chẩn đoán hình ảnh, tối ưu hóa quy trình điều trị, đến cá nhân hóa chăm sóc bệnh nhân. Với khả năng nâng cao hiệu suất, độ chính xác và khả năng ra quyết định lâm sàng, AI đang trở thành công cụ không thể thiếu trong hệ sinh thái y tế hiện đại.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế xác định AI là một trong những giải pháp then chốt để hiện thực hóa chuyển đổi số quốc gia trong lĩnh vực y tế. Các mục tiêu bao gồm hình thành nền quản trị y tế thông minh, hỗ trợ ra quyết định chẩn đoán và điều trị trong khám bệnh, chữa bệnh, phát triển các phần mềm cảnh báo dịch bệnh, phần mềm hỗ trợ theo dõi chăm sóc sức khỏe.

Dự án ‘Cơ hội AI dành cho nhân viên y tế’ nằm trong khuôn khổ chương trình nâng cao năng lực sử dụng AI cho người lao động khu vực Châu Á – Thái Bình Dương do Google.org và Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tài trợ. Tại Việt Nam, chương trình hướng tới đào tạo ít nhất 15.000 nhân viên y tế trong giai đoạn 2025–2026, góp phần thúc đẩy ứng dụng AI vào khám chữa bệnh, nghiên cứu khoa học và quản trị y tế.

Khóa học được thiết kế dựa trên nền tảng Google AI Essentials, tích hợp các nội dung đào tạo chuẩn quốc tế với thực tiễn ngành y tế Việt Nam. Chương trình gồm 5 module chính, được dẫn dắt bởi chuyên gia đào tạo chứng nhận toàn cầu của Google, trong đó tập trung vào các kỹ năng thiết yếu như: Tối ưu hiệu suất công việc với công cụ AI; Thiết kế câu lệnh hiệu quả để khai thác AI; Ứng dụng AI có trách nhiệm và đạo đức; Nắm bắt xu hướng phát triển của AI trong y tế.

Các học viên không chỉ được cung cấp nền tảng kiến thức vững chắc mà còn có cơ hội thực hành trực tiếp cùng chuyên gia công nghệ và giảng viên đầu ngành, giúp hiểu đúng và sử dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác khám chữa bệnh, học tập, nghiên cứu khoa học một cách hiệu quả và an toàn.

Nội dung đào tạo được tùy biến cho từng nhóm đối tượng – từ lãnh đạo quản lý, cán bộ hành chính đến bác sĩ, dược sĩ và giảng viên đại học.

Về chương trình giảng dạy, đại diện VietHealth cho hay khoa học không đặt mục tiêu biến học viên thành chuyên gia AI, mà giúp họ sử dụng AI đúng, đủ và có ích trong thực tiễn ngành y tế.

Trong bối cảnh nhân viên y tế đang chịu áp lực lớn từ khối lượng công việc hành chính như báo cáo, tổng kết, nghiên cứu tài liệu… AI được kỳ vọng sẽ giúp rút ngắn thời gian, giải phóng sức lao động, từ đó dành nhiều hơn cho công việc chuyên môn và chăm sóc người bệnh.

Thay vì mất 2-3 tiếng mỗi ngày làm báo cáo, giờ đây với AI, họ chỉ cần khoảng 30 phút. AI giúp giảm tải những công việc lặp đi lặp lại, nhưng không thay thế con người trong công việc đòi hỏi chuyên môn và tư duy lâm sàng.