Các vấn đề về dinh dưỡng luôn được đặt ra cho từng quốc gia trong mỗi giai đoạn và thời kỳ, làm cơ sở để triển khai các biện pháp can thiệp cần thiết về dinh dưỡng. GS.TS Lê Thị Hợp, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam, đã chia sẻ về vấn đề này tại Hội nghị Dinh dưỡng TPHCM mở rộng lần thứ XIII với chủ đề ‘Gánh nặng kép về dinh dưỡng và những tiến bộ trong thực hành lâm sàng’ do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tổ chức.

Theo GS.TS Lê Thị Hợp, có 10 sự thật về dinh dưỡng hiện nay cần được chú ý. Thứ nhất, việc tăng cường đường vào chế biến thực phẩm có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như béo phì, tim mạch, tiểu đường type 2 nếu lạm dụng. Thứ hai, chế độ dinh dưỡng của con người hiện đại thường thiếu Omega 3, một chất cần thiết cho hoạt động của não bộ và tim mạch. Ngoài ra, không có một chế độ dinh dưỡng nào hoàn hảo cho tất cả mọi người, do đó phải thực hiện dinh dưỡng hợp lý, phù hợp cho từng người, từng loại tuổi, lao động, môi trường sống.

BS.CK.II 2 Đỗ Thị Ngọc Diệp, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Thực phẩm TPHCM, Phó chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam, cũng chia sẻ về vấn đề thừa cân và béo phì đang gia tăng và trẻ hóa trên toàn thế giới và tại Việt Nam. Theo WHO và Liên đoàn Béo phì Thế giới (WOF), năm 2024, có 39% người trưởng thành trên toàn cầu bị thừa cân, 13% bị béo phì. Tại Việt Nam, thừa cân và béo phì gia tăng rất nhanh từ khoảng 10,5% năm 2010 lên 21% ở người trưởng thành trong năm 2021. Điều trị béo phì với các phương pháp chính là dinh dưỡng, thay đổi lối sống, thuốc và phẫu thuật.

Bên cạnh đó, BS Diệp cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của nước trong việc duy trì sự sống và hỗ trợ tích cực trong kiểm soát các bệnh như tim mạch, huyết áp, chuyển hóa, sức khỏe làn da và hệ tuần hoàn. Loại nước sử dụng từ nguồn thiên nhiên hay nước đã qua xử lý và độ pH của nước đều có tác động nhất định đến sức khỏe.

Tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Nga, Tổng Giám đốc Công ty CP Nước khoáng Khánh Hòa (Vikoda), cũng giới thiệu về lợi ích của nước kiềm và sản phẩm nước khoáng kiềm thiên nhiên Vikoda. Sản phẩm này sở hữu lợi ích ‘5 tốt’, bao gồm nước khoáng sạch từ nguồn, độ kiềm tự nhiên hoàn hảo với pH9,0, giúp trung hòa axit dạ dày dư thừa, và giữ trọn vi lượng khoáng quý.

Hội nghị Dinh dưỡng TPHCM mở rộng lần thứ XIII thu hút khoảng 850 đại biểu trên cả nước tham dự, với 4 phiên khoa học cùng 26 báo cáo chuyên sâu, thuyết trình, thảo luận và các phiên kết nối. Trong khuôn khổ hội nghị, Hội Dinh dưỡng Thực phẩm TPHCM cũng chính thức ra mắt Trang thông tin Internet tại địa chỉ https://honufas.org.vn/, khẳng định cam kết của Hội trong việc chuyển đổi số và hiện đại hóa công tác truyền thông, mở rộng không gian kết nối tri thức, lan tỏa kiến thức khoa học đến cộng đồng.

Bé trai 15 tuổi tăng 10kg trong 6 tháng: Cảnh báo béo phì và các vấn đề sức khỏe đi kèm

Một trường hợp đáng chú ý gần đây tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội là bé trai Tâm, 15 tuổi, đã tăng hơn 10kg trong vòng nửa năm và được chẩn đoán béo phì độ một, cùng với các vấn đề sức khỏe liên quan như rối loạn chuyển hóa và gan nhiễm mỡ. Khi đến khám, Tâm có chiều cao 1,58m và cân nặng hơn 77kg, với lượng mỡ nội tạng lên tới 150cm2, vượt quá ngưỡng an toàn là dưới 100cm2.

TS.BS Lê Bá Ngọc, Phó giám đốc Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, đã chỉ ra rằng Tâm có nguy cơ cao mắc các bệnh mạn tính nghiêm trọng nếu không điều trị tích cực, điều này có thể ảnh hưởng đến chất lượng sống, tuổi thọ và sức khỏe sinh sản sau này. Bác sĩ Ngọc giải thích rằng mỡ thừa không chỉ ảnh hưởng đến chức năng cơ – xương – khớp mà còn tăng nguy cơ thoái hóa sớm và giảm linh hoạt khi vận động.

Hơn nữa, mỡ nội tạng vượt ngưỡng an toàn đồng nghĩa với việc cơ thể đang trong trạng thái viêm mạn tính âm thầm, dễ dẫn đến xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, kháng insulin – yếu tố gây đái tháo đường type 2. Việc tích tụ mỡ trong gan cũng là dấu hiệu sớm cảnh báo suy giảm chức năng gan.

Tâm đã được điều trị theo mô hình đa chuyên khoa cá thể hóa, bao gồm sử dụng thuốc tiêm giúp kéo dài cảm giác no, cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát glucose máu, giảm mỡ nội tạng. Ngoài ra, bác sĩ cũng chỉ định thêm thuốc cải thiện tình trạng kháng insulin, kiểm soát glucose máu, ngăn ngừa tiến triển thành đái tháo đường type 2.

Cùng với điều trị bằng thuốc, chuyên viên cũng hướng dẫn Tâm về chế độ ăn uống thâm hụt calo nhưng không thiếu chất và tránh ảnh hưởng đến sự phát triển. Tâm cần giảm tiêu thụ tinh bột hấp thu nhanh, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, đạm nạc và giảm tối đa chất béo bão hòa, thực phẩm nhiều đường. Đồng thời, Tâm cũng được chỉ định tập luyện tăng dần theo sự thích nghi của cơ thể để thúc đẩy trao đổi chất.

Sau gần một tháng điều trị béo phì, Tâm đã giảm 6kg, chỉ số BMI giảm từ 31 xuống 28,5, tỷ lệ mỡ cơ thể giảm song không bị mất cơ hay mất nước, chỉ số glucose trong máu cũng cải thiện.

Theo bác sĩ Ngọc, mô hình điều trị đa chuyên khoa cá thể hóa không chỉ giúp Tâm giảm cân bền vững mà còn điều trị các rối loạn chuyển hóa đi kèm, ngăn nguy cơ mắc nhiều bệnh mạn tính nguy hiểm từ khi còn rất trẻ.

Bác sĩ cũng khuyến cáo phụ huynh nên đưa trẻ đi khám nếu có biểu hiện như tăng cân nhanh, mệt mỏi, ngại vận động. Phụ huynh không nên tự ý cho con dùng thuốc giảm cân hoặc áp dụng chế độ ăn kiêng cực đoan, tập luyện khắc nghiệt, vì những biện pháp này có thể gây rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ, làm tăng nguy cơ thiếu hụt vi chất, suy dinh dưỡng, rối loạn nội tiết, mất khối cơ…

Một nghiên cứu gần đây tại Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng phụ nữ đang tiêu thụ đồ uống có cồn với mức độ cao hơn trước đây, dẫn đến sự gia tăng các bệnh gan và các vấn đề sức khỏe khác. Các chuyên gia tại Đại học Nam California (USC) đã công bố nghiên cứu, trong đó cho thấy nguy cơ rượu gây ra cho sức khỏe phụ nữ đã tăng lên đáng kể trong 2 thập kỷ qua do họ uống rượu thường xuyên hơn.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu thu thập được từ gần 41.000 người tham gia trong giai đoạn 1999-2024. Kết quả cho thấy rằng nguy cơ tổn thương gan ở những người uống nhiều rượu đã tăng gấp đôi trong khoảng thời gian 22 năm. Theo bác sĩ Brian Lee, tác giả chính của nghiên cứu, người Mỹ hiện đại uống rượu khác hẳn so với 20 năm trước. Sự thay đổi trong thói quen uống rượu giữa nam và nữ cũng đã được ghi nhận, khi mà khoảng cách về tỷ lệ tiêu thụ rượu giữa hai giới đã được thu hẹp.

Sherry McKee, giám đốc Chương trình SCORE về sự khác biệt giới tính trong rối loạn sử dụng rượu của Đại học Yale, cho biết tỷ lệ uống rượu giữa nam và nữ hiện gần như là 1:1. Điều này cho thấy sự thay đổi đáng kể trong thói quen uống rượu của phụ nữ. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tỷ lệ mắc các bệnh chuyển hóa như béo phì, huyết áp cao và tiểu đường ở những người uống nhiều rượu đã tăng từ 26% lên gần 38% trong giai đoạn nói trên.

Nguy cơ mắc bệnh gan liên quan đến rượu ở phụ nữ cao hơn đàn ông, từ viêm giai đoạn đầu đến xơ gan, có thể dẫn đến suy gan. Bác sĩ Lee giải thích rằng phụ nữ dễ mắc bệnh gan liên quan đến rượu bia hơn nam giới do cơ thể họ có trọng lượng nước thấp hơn và tỷ lệ mỡ cao hơn, làm tăng nồng độ cồn trong máu. Do đó, việc nhận thức về nguy cơ này và điều chỉnh thói quen uống rượu là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe.

Các chuyên gia hy vọng rằng nghiên cứu này sẽ giúp nâng cao nhận thức về nguy cơ rượu gây ra cho sức khỏe phụ nữ và thúc đẩy các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. Thông tin thêm về nghiên cứu có thể được tìm thấy tại Đại học Nam California (USC). Các chuyên gia cũng khuyến khích những người có thói quen uống rượu nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để đánh giá rủi ro và có biện pháp can thiệp phù hợp.

Trường hợp của chị Thi, 30 tuổi, là một ví dụ điển hình về việc tăng cân sau sinh con. Trong thai kỳ, chị đã tăng 25 kg và sau khi sinh, chị tiếp tục cho con bú mà không thực hiện chế độ ăn kiêng giảm cân. Đến khi cai sữa, chị đã trở nên béo phì nghiêm trọng. Khi con được hai tuổi, chị Thi nặng 75 kg và cao 1,55 m.

Sau khi thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu và siêu âm tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, chị được chẩn đoán có lượng mỡ chiếm 44,7% cơ thể, mỡ nội tạng 147,1 cm2, chỉ số BMI 31,2 kg/m2, thuộc nhóm béo phì độ hai. Để điều trị, bác sĩ tại Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì đã đề xuất một liệu trình điều trị bao gồm sử dụng thuốc, điều chỉnh thực đơn và thiết kế bài tập vừa sức.

Chị Thi đã điều chỉnh thói quen ăn uống của mình bằng cách thay thế các món nhiều chất béo bằng protein nạc từ cá, ức gà, trứng, rau củ quả, và chia nhỏ các bữa ăn. Sau ba tháng, chị Thi đã giảm 15 kg, vòng bụng, bắp tay, bắp chân, đùi trở nên thon thả hơn và chất lượng giấc ngủ của chị cũng được cải thiện. Chị tiếp tục duy trì liệu trình giảm cân với mục tiêu giảm xuống còn 50-55 kg.

BS.CKI Võ Trần Nguyên Duy, Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cho biết rằng cân nặng trong thai kỳ tăng trung bình từ 12-15 kg, nhưng nhiều người có thể tăng từ 30-40 kg tùy thuộc vào cơ địa. Tình trạng này là do sự thay đổi của nội tiết tố ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của thai phụ, tạo cảm giác thèm ăn và tâm lý ăn nhiều để giúp thai nhi phát triển.

Bác sĩ Duy cũng khuyến nghị bà bầu nên kiểm soát cân nặng và không để tăng cân quá nhanh khi mang thai vì tiềm ẩn nhiều nguy cơ liên quan đến tim mạch, hội chứng chuyển hóa, tiền sản giật và béo phì kéo dài về sau. Phụ nữ sau sinh nên vận động nhẹ nhàng, tập luyện điều độ để đốt cháy calo và giảm cân, bên cạnh đó là cho con bú và nghỉ ngơi điều độ để tránh căng thẳng.