Luật An toàn thực phẩm, được ban hành hơn 15 năm trước, đã tạo ra hành lang pháp lý quan trọng cho việc quản lý và kiểm soát chất lượng thực phẩm tại Việt Nam. Tuy nhiên, sau thời gian dài triển khai, hệ thống quản lý an toàn thực phẩm hiện nay vẫn còn nhiều bất cập cần được giải quyết để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững.
Một trong những thách thức lớn nhất là sự chồng chéo trong phân công và phân cấp giữa các cơ quan quản lý như Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương. Điều này đã gây ra khó khăn trong phối hợp và xử lý vi phạm, làm giảm hiệu quả của công tác quản lý an toàn thực phẩm. Bộ máy tổ chức quản lý an toàn thực phẩm tại địa phương còn thiếu đồng bộ và cồng kềnh, trong khi nguồn lực con người và kinh phí lại hạn chế. Điều này đã dẫn đến công tác thanh tra, kiểm tra chỉ mang tính hình thức, không đủ để ngăn chặn các vi phạm về an toàn thực phẩm.
Một điểm yếu lớn khác là công tác hậu kiểm chưa được chú trọng đúng mức. Doanh nghiệp sau khi tự công bố hoặc đăng ký bản công bố sản phẩm gần như không bị kiểm tra thường xuyên. Điều này tạo cơ hội cho thực phẩm kém chất lượng và giả mạo giấy tờ len lỏi vào thị trường, gây rủi ro cho sức khỏe của người tiêu dùng. Quảng cáo thổi phồng công dụng của sản phẩm thực phẩm chức năng hoặc thực phẩm bổ sung cũng gây hiểu lầm nghiêm trọng cho người tiêu dùng, làm ảnh hưởng đến niềm tin của thị trường.
Trước những bất cập này, Bộ Y tế đang xây dựng dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) với nhiều điểm mới nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và đảm bảo an toàn sức khỏe cộng đồng. Dự thảo đề xuất tăng cường hậu kiểm, minh bạch hóa trách nhiệm trong toàn chuỗi sản xuất – kinh doanh, đồng thời bổ sung các hành vi bị cấm trong quảng cáo thực phẩm trên nền tảng trực tuyến. Dự thảo cũng đề xuất tăng mức phạt đối với các hành vi vi phạm, lên tới 200 triệu đồng đối với cá nhân và 400 triệu đồng đối với tổ chức.
Mục tiêu của việc sửa đổi Luật An toàn thực phẩm lần này là tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, cải cách thủ tục hành chính, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo an toàn sức khỏe cộng đồng trong bối cảnh thị trường thực phẩm ngày càng phức tạp. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về an toàn thực phẩm sẽ góp phần nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngành thực phẩm trong nước.
Để đạt được mục tiêu này, việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý là rất quan trọng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương và các cơ quan khác liên quan để đảm bảo việc quản lý an toàn thực phẩm được thực hiện một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và hậu kiểm để ngăn chặn các vi phạm về an toàn thực phẩm.
Người tiêu dùng cũng cần được nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm để có thể tự bảo vệ mình. Việc cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác về sản phẩm thực phẩm sẽ giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định sáng suốt khi mua sắm. Đồng thời, việc tăng cường vai trò của người tiêu dùng trong việc giám sát hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm cũng là một yếu tố quan trọng.
Cuối cùng, việc sửa đổi Luật An toàn thực phẩm cần đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tiễn. Cần có các quy định cụ thể và rõ ràng để các doanh nghiệp có thể hiểu và tuân thủ. Việc áp dụng các biện pháp quản lý an toàn thực phẩm cần đảm bảo không gây ra cản trở cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, nhưng vẫn đảm bảo được an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng.
Trong bối cảnh thị trường thực phẩm ngày càng phát triển và đa dạng, việc đảm bảo an toàn thực phẩm trở thành một thách thức lớn đối với các nước, trong đó có Việt Nam. Với những nỗ lực nhằm hoàn thiện hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, hy vọng rằng Việt Nam sẽ có thể xây dựng một môi trường thực phẩm an toàn và lành mạnh cho người tiêu dùng.
