Một sự kiện cắt bao quy đầu truyền thống của bộ tộc Xhosa tại tỉnh Eastern Cape, Nam Phi, đã trở thành bi kịch khi 39 thiếu niên thiệt mạng và hàng chục em khác bị thương tật vĩnh viễn. Sự cố này xảy ra vào ngày 31/7 vừa qua. Mặc dù con số này đã giảm so với 93 ca tử vong vào năm ngoái, nhưng trong vòng 5 năm qua, đã có 361 em mất mạng vì nghi thức này. Nguyên nhân tử vong chủ yếu do hoại tử mô, nhiễm trùng máu và mất nước.
Nghi lễ Ulwaluko, hay còn gọi là lễ cắt bao quy đầu truyền thống, được coi là bước chuyển quan trọng từ tuổi thiếu niên sang tuổi trưởng thành của bộ tộc Xhosa. Không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo – văn hóa, mà còn quyết định vị thế xã hội của nam giới. Tuy nhiên, việc thực hiện nghi lễ này đã gây ra nhiều tranh cãi do tỷ lệ tử vong cao và điều kiện vệ sinh tồi tệ.
Tại Nam Phi, bộ tộc Xhosa là một trong những cộng đồng dân tộc lớn nhất, với khoảng 10 triệu người, tập trung chủ yếu ở tỉnh Eastern Cape. Theo quan niệm của người Xhosa, nếu không trải qua nghi lễ Ulwaluko, nam giới sẽ bị coi là ‘chưa thành đàn ông’ và bị gạt ra khỏi nhiều hoạt động cộng đồng. Điều này đã tạo ra áp lực lớn cho các thanh thiếu niên phải tham gia nghi lễ này.
Trước tình hình này, chính quyền địa phương đã đặt mục tiêu ‘không có người chết’ trong năm nay. Tuy nhiên, mục tiêu này vẫn chưa đạt hiệu quả do việc thực hiện nghi lễ vẫn tiếp tục gây ra nhiều rủi ro. Các chuyên gia y tế cho rằng việc những ‘thầy cắt’ không qua đào tạo dùng lại dụng cụ mà không khử trùng khiến nguy cơ nhiễm trùng lớn.
Nam Phi đã ban hành Luật Cắt bao quy đầu truyền thống từ năm 2001, yêu cầu đào tạo, cấp phép thợ hành nghề. Tuy nhiên, việc thực thi luật này vẫn còn yếu kém. Ông Sipho Mahlangu, Phó Chủ tịch Hội đồng Lãnh đạo Truyền thống Quốc gia Nam Phi, cho biết 80% ca tử vong và thương tật nghiêm trọng xuất phát từ các trường nhập hội bất hợp pháp.
Mặc dù vậy, nhiều người Xhosa vẫn cho rằng cái chết là hy sinh tất yếu và cáo buộc chính quyền không tôn trọng văn hóa. Các tổ chức nhân đạo ở Nam Phi thường xuyên lên án nghi lễ này, cho rằng hành vi áp đặt, không có sự đồng ý của cá nhân, vi phạm quyền trẻ em. Nhiều thanh thiếu niên ở Nam Phi vẫn tham gia nghi lễ này vì muốn được công nhận là đàn ông và tránh bị sỉ nhục. Họ chấp nhận rủi ro và đau đớn vì cho rằng đó là một phần của quá trình trưởng thành.
Hiện tại, chính quyền và các tổ chức nhân đạo đang nỗ lực tìm ra giải pháp để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn cho các thanh thiếu niên tham gia nghi lễ này. Tuy nhiên, việc cân bằng giữa tôn trọng văn hóa và bảo vệ quyền lợi của trẻ em vẫn còn là một thách thức lớn.
