Trong bối cảnh nhiều nghề thủ công truyền thống đang dần mai một, việc tìm lại và phát huy giá trị của những nghề cổ đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng. Tại xã Lộc Hà, một người đã chọn cho mình con đường riêng biệt bằng cách gắn bó với nghề khảm sành, khảm sứ – một nghề đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ cao độ.
Nghề khảm sành, khảm sứ đã từng thịnh vượng tại vùng đất Bình An, huyện Lộc Hà cũ, nay là xã Lộc Hà. Tuy nhiên, giờ đây, nó chỉ còn là hoài niệm của những người cao tuổi. Trong khi nhiều người lãng quên những giá trị thủ công truyền thống, thầy Nguyễn Quang Thuận đã bền bỉ gắn bó với nghề khảm sành, sứ. Với hơn 10 năm mày mò và sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật từ mảnh sành, sứ vỡ, thầy Thuận đã và đang góp phần hồi sinh nghề cổ này.
Ban đầu, sự tò mò và yêu thích khi thấy những bức tường khảm ở đình làng, chùa miếu đã thôi thúc thầy Thuận nhặt về những mảnh sành, sứ vỡ mà người ta thường bỏ đi. Không qua trường lớp đào tạo chuyên nghiệp về điêu khắc hay khảm sành, sứ, nhưng với nền tảng kiến thức hội họa sẵn có cùng tình yêu đặc biệt dành cho mỹ thuật dân gian, thầy Thuận đã tự học, tự mày mò từ những cuốn sách cũ, video trên mạng, từ lời kể của các cụ cao niên trong làng.
Quá trình tạo ra một bức tranh khảm không hề đơn giản. Từ khâu rửa sạch, phân loại, đến việc lên bố cục, lựa chọn màu, phối hình… đều đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và cả linh cảm nghệ thuật. Thời gian hoàn thành mỗi sản phẩm tùy thuộc vào kích thước và các họa tiết mà khách hàng yêu cầu. Về kinh phí cũng phụ thuộc vào kích thước các linh vật, dao động từ 5 đến 10 triệu đồng. Các sản phẩm khảm sành, khảm sứ chủ yếu được dùng cho các nhà thờ, các ngôi đền, mang kiến trúc cổ xưa.
Mỗi mảnh sành, sứ không đơn thuần là vật liệu. Khi ghép chúng thành hình ảnh như rồng, phượng hay các linh vật, thầy Thuận luôn cố gắng để chúng không chỉ hài hòa về màu sắc, hình khối mà còn gợi được cảm xúc, chiều sâu trong tâm thức người xem. Chủ đề mà thầy Thuận theo đuổi chủ yếu xoay quanh văn hóa truyền thống như linh vật, tranh phong cảnh… Đặc biệt, tạo hình rồng – biểu tượng quyền uy luôn là lựa chọn hàng đầu.
Việc lựa chọn những hình ảnh gắn với văn hóa truyền thống không chỉ thể hiện gu thẩm mỹ riêng mà còn gợi lại ký ức một thời nghề khảm từng hiện diện trong đời sống người dân địa phương. Thầy Thuận hy vọng rằng thông qua những tác phẩm của mình, người dân sẽ nhớ lại và trân trọng những giá trị truyền thống của dân tộc.
Với nỗ lực hồi sinh những nghề cổ truyền thống và gìn giữ giá trị văn hóa dân gian của thế hệ hôm nay, thầy Nguyễn Quang Thuận đã góp phần truyền cảm hứng về sự sáng tạo và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc. Những đóng góp của thầy Thuận không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn một nghề thủ công truyền thống mà còn ở việc xây dựng một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại.
Trong một thế giới mà sự hiện đại hóa và công nghiệp hóa đang ngày càng phát triển, việc bảo tồn và phát huy giá trị của những nghề thủ công truyền thống như nghề khảm sành, khảm sứ là một việc làm cần thiết. Thầy Nguyễn Quang Thuận đã và đang làm được điều đó, và hy vọng rằng sẽ có nhiều người tiếp nối con đường của thầy, để những nghề cổ truyền thống sẽ tiếp tục được phát huy và tỏa sáng.
