Ở các xã vùng cao của tỉnh Hòa Bình, một hoạt động đặc biệt đã được triển khai sau mỗi mùa gặt. Đó là những lớp học chữ dành cho người phụ nữ dân tộc thiểu số, với mục tiêu xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng. Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình đã phối hợp với các địa phương để tổ chức các lớp học này, giúp người phụ nữ có thể tự đọc, viết và tiếp cận thông tin một cách dễ dàng hơn.
Tính từ năm 2020 đến nay, đã có 6 lớp học chữ được mở, với 125 học viên, trong đó 100% là nữ và là người dân tộc thiểu số. Họ đến lớp không vì điểm số, không vì bằng cấp mà vì một điều giản dị: Biết đọc tên mình, biết viết đơn xin vay vốn, hiểu những dòng chữ in trên bao thuốc trừ sâu hay đơn khám bệnh. Đối với những người phụ nữ này, việc biết chữ không chỉ giúp họ tự chủ trong cuộc sống mà còn giúp họ có thể tiếp cận với những cơ hội mới.
Bà Hà Thị Nhung, người dân tộc Thái ở xã Bao La, là một trong những học viên của lớp học chữ này. Ở tuổi ngũ tuần, bà Nhung đã bắt đầu một hành trình mới – học chữ. Trước kia, mỗi lần đi trạm y tế hay nhận hỗ trợ, bà đều phải nhờ người khác điền giúp giấy tờ. Có khi, cán bộ bảo ký tên, bà chỉ biết cười trừ, đưa ngón tay ra lăn dấu. “Tôi xấu hổ lắm. Đến tên mình cũng không viết nổi”, bà Nhung chia sẻ. Nhưng với sự giúp đỡ của các giáo viên và sự nỗ lực của bản thân, bà Nhung đã có thể biết đọc, biết viết và tự chủ trong cuộc sống.
Đến nay, các xã khu vực Hòa Bình cũ đã đạt tỷ lệ nữ biết chữ là 99,81%, trong đó nữ dân tộc thiểu số và miền núi đạt 99,64% – vượt xa mục tiêu 93% được đặt ra trong Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030. Đây không chỉ là một thành tích trong lĩnh vực giáo dục mà còn là kết quả của quá trình kiên trì xóa mù chữ, giáo dục tiếp tục sau biết chữ và xây dựng mô hình học tập cộng đồng bền vững.
Tuy nhiên, biết chữ không đơn thuần là đích đến mà là điểm khởi đầu cho một hành trình dài hơi – hành trình trao quyền, xây dựng năng lực tự chủ cho người phụ nữ. “Khi người phụ nữ biết đọc, biết viết, họ có thể tiếp cận thông tin, hiểu quyền lợi, chủ động trong kinh tế gia đình và chăm sóc con cái. Quan trọng hơn, họ trở thành người truyền cảm hứng học tập trong bản làng, nơi mà việc cầm bút, đi học với phụ nữ từng là điều xa lạ, thậm chí bị cho là ‘không cần thiết'”, ông Trần Văn An – Trưởng Phòng Giáo dục thường xuyên, Sở Giáo dục và Đào tạo chia sẻ.
Dù kết quả đạt được rất đáng ghi nhận, nhưng thực tế ở các xã vùng cao vẫn đặt ra không ít thách thức. Ở một số địa bàn đặc biệt khó khăn, việc duy trì kết quả sau xóa mù chữ chưa thật sự ổn định. Nhiều phụ nữ lớn tuổi quanh năm bám nương, ít có điều kiện tiếp cận thông tin vẫn đang đối mặt nguy cơ tái mù. Nhưng với sự nỗ lực và quyết tâm của các cấp chính quyền và người dân, việc xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng sẽ tiếp tục được triển khai và đạt được những kết quả tốt hơn trong tương lai.
Từ năm 2025, Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình sẽ đưa các nội dung về giới, bình đẳng giới và sức khỏe sinh sản vào chương trình đào tạo giáo viên. Cùng với đó, các trung tâm học tập cộng đồng ở cơ sở cũng đang được mở rộng vai trò. Từ chỗ chỉ dạy chữ sang hướng dẫn kỹ năng sản xuất, sử dụng công nghệ số, khởi nghiệp tại chỗ… Đây là bước đi cho thấy chương trình xoá mù, nâng cao năng lực cộng đồng không chỉ truyền đạt con chữ, mà còn giúp thay đổi tư duy, cách nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số.
Qua những nỗ lực không ngừng nghỉ, tỉnh Hòa Bình đang phấn đấu để “học tập suốt đời” trở thành hiện thực ở cả những bản làng xa nhất. Và ở đó, mỗi người phụ nữ biết chữ, dù chỉ một câu, một dòng, cũng đang viết nên phần tương lai tươi sáng hơn của chính mình.
