Sau khi được thành lập bằng việc sáp nhập tỉnh Ninh Thuận vào Khánh Hòa, khu vực này hiện là quê hương của đông đồng bào Chăm. Với di sản văn hóa đa dạng và đặc sắc, cộng đồng Chăm tại đây đã và đang đóng góp quan trọng vào việc giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc thông qua hệ thống đền tháp, các lễ hội truyền thống, làng nghề thủ công, dân ca dân vũ, và các phong tục tập quán.
Sự sáp nhập này đang mở ra một “cơ hội vàng” cho tỉnh Khánh Hòa mới trong việc khai thác hiệu quả di sản văn hóa Chăm, đồng thời đưa ngành du lịch trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Trước khi sáp nhập, tỉnh Ninh Thuận có gần 20.000 hộ với hơn 90.000 nhân khẩu là đồng bào Chăm. Trong những năm qua, người Chăm tại đây đã tích cực bảo tồn và phát huy di sản văn hóa truyền thống của mình thông qua việc duy trì kiến trúc đền tháp, tổ chức lễ hội, tiếp tục phát triển nghề gốm, dệt thổ cẩm, trình diễn dân ca dân vũ, sử dụng nhạc cụ dân gian, và bảo tồn chữ viết, sử thi…
Đặc biệt, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch của tỉnh Ninh Thuận (cũ) đã có những nỗ lực đáng kể trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Đơn vị này đã xây dựng hồ sơ khoa học về di sản văn hóa phi vật thể “Nghệ thuật hát ngâm Ariya của người Chăm” để trình cấp có thẩm quyền xem xét và phê duyệt. Hiện tại, địa phương đã có 80 di sản văn hóa được lập hồ sơ và xếp hạng, trong đó có một di sản được UNESCO ghi danh là “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm” – Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.
Không chỉ có di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đồng bào Chăm ở Ninh Thuận còn tự hào khi có 4 hiện vật được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia. Những hiện vật này không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa mà còn là niềm tự hào của người Chăm.
Các đền tháp, làng nghề và lễ hội truyền thống của đồng bào Chăm từ lâu đã trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm, nghiên cứu và mua sắm sản phẩm thủ công truyền thống. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Ninh Thuận (cũ) đã đón khoảng 2,29 triệu lượt khách, tăng 16,2% so với cùng kỳ năm trước. Tổng thu từ hoạt động du lịch ước đạt 2.970 tỷ đồng.
Với việc sáp nhập hai tỉnh Ninh Thuận và Khánh Hòa thành tỉnh Khánh Hòa mới, các chuyên gia và lãnh đạo địa phương tin rằng đây là “cơ hội vàng” để ngành công nghiệp không khói phát triển mạnh mẽ. Tỉnh Khánh Hòa mới đang định hình ngành du lịch trở thành mũi nhọn kinh tế, với thế mạnh đa dạng như du lịch biển, du lịch năng lượng tái tạo, du lịch làng nghề và du lịch mua sắm đặc sản nông nghiệp công nghệ cao.
Sự kết hợp giữa các di sản văn hóa Chăm, Kinh, Raglay và các dân tộc khác sẽ tạo nên bức tranh văn hóa du lịch phong phú, hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế. Do đó, tỉnh Khánh Hòa mới cần tiếp tục đầu tư và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống để thúc đẩy du lịch phát triển.
