Xu hướng giảm sinh của Việt Nam đang trở thành một vấn đề đáng quan ngại khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) trong năm 2024 chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất từng ghi nhận. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến nhiều người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang lặng lẽ hình thành.
Đây là một tín hiệu đáng lo ngại khi Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và đối mặt với nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Từ nhiều quốc gia, kinh nghiệm đã chỉ ra rằng mức sinh giảm sâu thường rất khó phục hồi. Một yếu tố thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng phi mã. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, giá nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ.
Không ít người trẻ hiện nay đã từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do để tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo khảo sát, có đến 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó mối lo lớn nhất là về nhà ở. Hệ lụy của tình trạng giảm sinh là suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh.
Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số. Vì vậy, chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai.
Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ có thể an cư, lạc nghiệp và sinh con. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và tham gia của tất cả các cấp, các ngành cũng như sự hỗ trợ và chính sách phù hợp để giúp người trẻ hiện thực hóa giấc mơ về một mái nhà và một gia đình nhỏ.
Việc tìm kiếm giải pháp cho vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của kinh tế và xã hội. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần có những chính sách hỗ trợ đắc lực, như tăng nguồn cung nhà ở giá rẻ, hỗ trợ tài chính cho người mua nhà, đặc biệt là người trẻ.
Tương tự, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng không chỉ cần có nhà ở giá hợp lý, mà môi trường sống và điều kiện kinh tế cũng cần được cải thiện. Điều này giúp tăng cơ hội việc làm và nâng cao thu nhập, từ đó giúp người trẻ có thể lập kế hoạch tài chính tốt hơn cho tương lai, bao gồm cả việc xây dựng một gia đình nhỏ.
Chỉ khi các vấn đề này được giải quyết một cách căn bản, Việt Nam mới có thể kỳ vọng vào sự phục hồi của tỷ suất sinh và từ đó xây dựng một xã hội trẻ trung, năng động và bền vững trong tương lai.
