Những biến cố bất ngờ như thiên tai, tai nạn giao thông và cháy nổ đã để lại hậu quả nghiêm trọng không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần cho những người sống sót. Mới đây, vụ lật tàu ở Hạ Long và vụ sạt lở tại làng Nủ đã gây ra những sang chấn tâm lý nghiêm trọng cho các nạn nhân và gia đình họ. Không chỉ cần cứu hộ vật chất, các nạn nhân còn đòi hỏi một ‘hệ thống chữa lành’ về tinh thần để vượt qua những tổn thương âm ỉ kéo dài.
Theo các chuyên gia tâm lý, phản ứng của con người trước biến cố lớn thường chia thành hai kiểu rõ rệt: sự sụp đổ tinh thần ngay tức thì hoặc sự đóng băng cảm xúc kéo dài. Những biến cố bất ngờ như thiên tai hay tai nạn giao thông thường đến bất ngờ, gây ra cú sốc tinh thần cực kỳ lớn và tạo tiền đề cho những sang chấn tâm lý kéo dài như rối loạn cảm xúc, trầm cảm, mất kiểm soát. Thạc sĩ, chuyên gia tâm lý Nguyễn Hồng Bách – Giám đốc Trung tâm tâm lý lâm sàng Dr.MP cho rằng, sau biến cố lớn, người dân thường trải qua ba giai đoạn: tiếp nhận sự kiện chấn thương, xử lý nhận thức, ứng phó và tăng trưởng sau sang chấn.
Nếu không có kỹ năng ứng phó hoặc nhận được sự hỗ trợ tâm lý kịp thời, tổn thương sẽ tiếp tục đào xoáy trong tâm thức. Bên cạnh đó, vấn đề nghiêm trọng hơn ở trẻ nhỏ là tổn thương ở tuổi thơ có thể âm thầm tạo ra nền tảng tinh thần rạn vỡ. Những đứa trẻ ấy lớn lên với mặc cảm mất mát, ký ức chấn động khó xóa mờ và câu hỏi không lời đáp. Ngoài ra, sang chấn tâm lý không nhất thiết chỉ thuộc về bản thân người trải nghiệm sự kiện đó mà còn có thể xảy ra với phóng viên, nhân viên cứu hộ, bác sĩ, tình nguyện viên hoặc người dùng mạng xã hội – những người tiếp nhận cảm xúc dữ dội từ thảm họa thông qua hình ảnh, âm thanh, lời kể.
Chuyên gia tâm lý Nguyễn Viết Hiền lưu ý rằng, mô hình can thiệp tâm lý sau thảm họa cần được thiết lập để giúp nạn nhân vượt qua sang chấn. Điều này bao gồm trị liệu nhóm và cá nhân, kết hợp online – offline để tiếp cận nạn nhân đa dạng. PGS.TS Phạm Hương Trà cũng cảnh báo về việc truyền thông và mạng xã hội cần phải có điểm dừng khi khai thác thông tin để tránh kích hoạt sang chấn. Hiện tại, các chuyên gia tâm lý đang kêu gọi sự quan tâm và hỗ trợ đối với nạn nhân sau vụ lật tàu ở Hạ Long. Đồng thời, cũng nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ tâm lý cần diễn ra sau 10-15 ngày so với sự kiện mới đạt hiệu quả cao.
Việc hỗ trợ tâm lý cho nạn nhân sau thảm họa không chỉ là một nhu cầu cấp thiết mà còn là một phần quan trọng trong quá trình phục hồi và tái thiết cuộc sống. Các chuyên gia tâm lý đang nỗ lực không chỉ để giúp các nạn nhân vượt qua sang chấn mà còn để xây dựng một cộng đồng vững mạnh và hỗ trợ lâu dài. Thông qua các hoạt động hỗ trợ tâm lý, các chuyên gia hy vọng sẽ giúp các nạn nhân tìm lại sự cân bằng và ổn định trong cuộc sống, cũng như xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
Một số phương pháp hỗ trợ tâm lý sau thảm họa bao gồm trị liệu tâm lý cá nhân và nhóm, hỗ trợ qua điện thoại và internet, cũng như các hoạt động cộng đồng và sáng tạo. Các chuyên gia tâm lý cũng đang nghiên cứu và áp dụng các phương pháp mới nhất để hỗ trợ các nạn nhân, bao gồm cả việc sử dụng công nghệ và truyền thông xã hội để tiếp cận và hỗ trợ.
Tổng kết lại, việc hỗ trợ tâm lý cho nạn nhân sau thảm họa là một quá trình phức tạp và đa chiều. đòi hỏi sự tham gia và hỗ trợ của nhiều bên, bao gồm cả chuyên gia tâm lý, cộng đồng, và các tổ chức liên quan. Thông qua sự hỗ trợ và quan tâm, chúng ta có thể giúp các nạn nhân vượt qua sang chấn và xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Dr.MP cùng các chuyên gia tâm lý đang kêu gọi sự quan tâm và hỗ trợ đối với nạn nhân sau vụ lật tàu ở Hạ Long. Đồng thời cũng đang nghiên cứu ứng dụng trên Zalo để tiếp cận nhiều người hơn trong thời gian tới.
